Креатив ва танқидий фикрлашнинг мазмун- моҳияти ва асосий тамойиллари

Синектика ёки аналогиялар усули – 
ушбу усул миянинг сўзлар, 
тушунчалар, ҳиссиётлар, фикрлар ва ҳк. ўртасида ўхшаш хусусиятларни 
топиш хусусиятига асосланган. Усул муаллифи У.Гордон уни ақлий 
ҳужумнинг бир тури сифатида таклиф этган. Ушбу креатив усулда 
аналогияларнинг қуйидаги турларидан фойдаланиш мумкин: тўғри, рамзий, 
фантастик, шахсий.
Тўғридан-тўғри ўхшашлик билан ишлашда сиз инсон ҳаёти ва 
фаолиятининг бошқа соҳаларида ўхшаш ечимларни топишингиз керак: 
табиат, кундалик ҳаёт, бизнес, саноат, илм-фан ва ҳ.к.
Рамзий ўхшашлик билан бутун ижодий вазифангизни муаммонинг 
моҳиятини акс эттирадиган қисқа ифода ёки белгигача қисқартириш керак. 
Бу баъзи расмлар, аломатлар, метафора бўлиши мумкин. Aсосийси, ишлаб 
чиқилаётган вазифанинг моҳиятини жуда аниқ ва аниқ ифодалаш. Энг оддий 
мисоллар: музқаймоқ - ширин муз. 
Ижодий муаммони ҳал қилиш учун фантастик ўхшашликдан 
фойдаланганда, уни ҳақиқий бўлмаган муҳитга жойлаштиринг, ҳаёлий 
қаҳрамонлар ёки анти-қаҳрамонлар ва техникадан фойдаланинг.
Шахсий ўхшашлик (эмпатия- ҳамдардлик) ўзингизни устида иш олиб 
бораётган креатив вазифанинг объекти (қисми) ёки элементи сифатида 
тасаввур қилишингизни таклиф қилади. Ушбу техниканинг моҳияти 
шундаки, сиз объект атроф-муҳитга, атроф-муҳит унга қандай таъсир 
қилишини ҳис қилишингиз керак.
Ўхшашлик усулини қўлламагунингизча кўп нарсалар бир-бирига 
боғлиқ эмасдек кўринади. Баъзан сиз бутунлай бошқа нарсаларнинг 
ўхшаш хусусиятларини топишингиз мумкин. Масалан, Япониядаги Lexus 
Design Award танлови совриндорлари агар-агар - желатин учун сабзавот 
ўрнини босувчи маҳсулотдан экологик тоза қадоқлаш материалли 
сифатида фойдаланишга қарор қилишди, чунки у кучли ва ажойиб 
чўзилиш хусусиятларига эга - худди пластик каби. 
 
 
 
 

---

14