www.ziyouz.com
kutubxonasi
65
— Tushunmadim,— sergak tortdi Grishan.
— Shu bemazagarchilik tufayli ishing ham yaxshi yurishmagandir, demoqchiman, xolos? —
ochiqroq shama qildi Avdiy.
— Ana bu boshqa gap! — Grishan shu zahoti maynavozchilikni yig‘ishtirib darhol to‘nini
o‘zgartirdi.— Ishni nazarda tutayotgan bo‘lsang, gaplaring haq. Lekin hozir buning ahamiyati yo‘q,
meni boshqa narsa tashvishlantiryapti. O’zing ham sezayotgandirsan, aks holda menga nimaga kerak,
sen bilan ali-bali deb shakarguftorlik qilib o‘tirishning... Gapning qisqasi, meni o‘zlariga oqsoqolday
ko‘rishadi, harbiychasiga aytganda starshina, shuning uchun men odamlarimni saqlab front chizig‘idan
omon-eson o‘tib olishim kerak, menga hammadan zaruri shu.
— Unda mening yordamim kerak bo‘lsa, bajonidil. Umuman, bir gaplashib olsak, yomon
bo‘lmasdi,— taklif qildi Avdiy.— Mening ham shu odamlar to‘g‘risida aytadigan gaplarim bor...
— Fikrimiz bir joydan chiqqanini ko‘r, gaplar bo‘lsa, bo‘pti, otamlashamiz,— rozi bo‘ldi
Grishan.— O’zim ham xuddi shuni mo‘ljallagan edim. Misol uchun desang, mana, bitta masala bor,
lekin oramizda qolsin,— mug‘ambirlarcha shama qildi u, keyin bir chekkada gapga qo‘shilmay
o‘tirgan ikki choparga buyurdi: — Sizlar bekor o‘tirmay boringlar, tayyorgarlik ko‘ringlar!
Choparlar oldindan kelishib qo‘yishgandek aytilgan yumushni ado etgani churq etmay ketishdi.
Grishan topshiriq bergach, soatiga qaradi.
— Bir soatlardan so‘ng poezdga chiqish operatsiyasini boshlaymiz. Ko‘rasan, bizning qanday
ishlashimizni,— dedi u Avdiyga pisanda bilan.— Biz intizomga qattiq rioya qilamiz. Xuddi desant
tashlaganday. Biz chindan ham vatanning eng fidoyi desantchilarimiz. Katta harflar bilan yoziladigan.
Sen ham buyurilgan ishni bajar. Bu yerda «undog‘ edi», «mundog‘ edi» degan gaplar ketmaydi.
Hammamiz jon kuydirib harakat qilsak, kechqurun Jalpoq-Sozga yetib olamiz.
Grishan ma’noli sukut qildi. Keyin Avdiyga badxoh nazar tashladi-da, singan tishini ko‘rsatib
irshaydi: — Eng muhim gap boshqa yoqda. Bu yerga nega kelganing to‘g‘risida... Sen hovliqma,
shoshilma. Nima desamikin, jinoyatchilar ichiga boshing og‘ib tushib qolibsan, hali yana bu haqda
gaplashamiz, hozircha sen — choparsan, ichimizga kirib olding, ko‘p narsalar endi senga ma’lum.
Rang-ro‘yingga qarasam, unchalar tentakka ham o‘xshamaysan. Lekin bu tuzoqqa o‘z ixtiyoring bilan
tushding. Hamon shunday ekan, baraka top, shuncha ishonch bildirdikmi, sen ham ishonchimizni oqla.
— Bu bilan nima demoqchisan?
— Nazarimda, o‘zing sezib turgan bo‘lsang kerak...
— Sezish boshqa, ochig‘ini bilgan boshqa.
Ular o‘tib ketayotgan sostavning shovqini tinishini kutib jim bo‘lib qoldilar. Har ikkovlari ham
bo‘lajak muqarrar jangga hozirlik ko‘rardilar. Odamlarning muomalalari qanchalar g‘alati bo‘ladi-ya,
deb hayolidan o‘tkazdi o‘sha onda Avdiy: mana shu ovloq cho‘lda hamma teng, hammaning
imkoniyati barobarday, ish o‘ngidan kelmasa, hammasi qo‘lga tushadi — qonun oldida teng javob
beradi, omad chopsa, hamma birday manfaatdor bo‘ladi, Lekin hatto mana shu yerga ham odamlar o‘z
qonlari yanglig‘ qonunlarini sudrab kelganlar va Grishan ular ustidan hokim bo‘lib olgan, bu yerda
uning hukmi o‘tadi.
— Demak, sen ochiqchasiga gaplashmoqchi ekansan-da,— deb o‘rtadagi jimlikni buzdi Grishan.—
Bo‘pti unda,— dudmal qilib cho‘zdi u, so‘ng xuddi sergak tortganday mug‘ambirlik bilan qo‘shib
qo‘ydi: — Menga qara, senga bo‘rilar hujum qilganmish, rostmi shu?
— Ha, shunday bo‘ldi,— deb taediqladi Adiy.
— Senga bir necha savolim bor. Ularga javob berishing uchun qismat seni tirik qoldirganga
o‘xshaydi, shunday emasmi, Avdiy Kallistratov? — kemtik tishini ko‘rsatib irshaydi Grishan.
— Balki shundaydir.
— Unda gapni aylantirma. Menga hozir shu tobda shu yerning o‘zida javob berasan. Nega mening
yigitlarimni yo‘ldan uryapsan?
— Bitta tuzatish kiritaylik,— uning so‘zini bo‘ldi Avdiy.
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |