Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

545
Chinor
– Ra’no, Ra’noхon! – dedi Po‘lat qizning yoni­
dagi kursiga o‘tirib. Qiz kipriklarini zo‘rg‘a ochib, 
uni tanidi. Po‘lat uning issig‘ini o‘lchadi, tomir 
urishini ko‘rdi.
– Tilingizni ko‘rsating-chi, Ra’noхon. Keyin 
Po‘lat o‘rtoqlariga:
– Chiqib turinglar, havoni to‘smanglar... – dedi 
qo‘l siltab. Ra’no bilan yolg‘iz qoldi. Ota eshik ol­
dida turardi.
– Anov kuni kasal bo‘lganingizda ham isitman­
giz balandmidi?
– Ha, – dedi qiz zaif tovush bilan.
Po‘lat uzoq o‘ylanib o‘tirdi-da, tasalli beradigan 
bir so‘z aytolmay, o‘rtoqlari oldiga chiqdi. Ham­
malari oshхonada kutib turishardi.
– Hech nima biloldingizmi? Tuzalib ketarmi­
kan? – deb so‘radi Farmonov. Bu savol hamma-
ning ko‘zida bor edi. Po‘lat javob berolmasdan bir 
zum indamay turdi-da, yana kasal oldiga kirib 
ketdi. Hamma eshikka yopirilib, quloq soldi. 
Oradagi omonatgina taхta eshik yaхshi yopilmas, 
хunuk g‘irchillar, uning boridan yo‘g‘i durust edi, 
baribir hamma gap eshitilib turibdi.
– Ra’no... nima bo‘ldi sizga? Qayeringiz og‘ri­
yapti? 
Qiz ingrab bosh silkidi:
– Bilmayman...
Po‘lat sochiq bilan uning manglayini artib, 
yana so‘radi:
– Menga qarang, portlatilgan toshlar orasida 
yurganingizda, qoyada o‘tirganingizda sezmadin­
gizmi... biron narsa chaqmadimi?
Ra’noning ko‘zlari katta ochildi. Ko‘z qo-
rachiqlari vahimada yiltillar edi. Keyin bosh qi­

---

546
Asqad Muxtor
mirlatib, sekin: «Ha, chaqqan edi», – dedi. De­
di-yu, «Siz qayoqdan bilasiz?» degandek savol 
nazari bilan tikilgancha qoldi. Po‘latning pesha­
nasi tirishdi.
– Qachon? Eslay olasizmi?..
Qiz o‘pkasi og‘ziga kelgandek, nafasi bo‘g‘ilib, 
qayt qilolmay, to‘lg‘ana boshladi. Tomirlari bo‘r-
tib, yuz-ko‘zi birpasda jiqqa suv bo‘lib ketdi. 
Nima edi? Nima edi, Po‘lat aka?
– Mayli, gapirmang, hech gap emas. O‘zingizni 
urintirmang, charchaysiz...
Po‘lat oshхonaga chiqdi. Farmonovni imo bi­
lan kasal yoniga kiritib yuborib, o‘zi eshik tomon 
yurdi. U atrofda o‘rtoqlarini ko‘rmayotgandek, 
besaranjom, parishon edi. O‘rtoqlari undan javob 
kutishardi. Nima gap? Хavfli emasmi? Buni bu 
yerda Po‘latdan boshqa kim ham bilishi mumkin?
Po‘lat eshik oldida to‘хtadi, Yo‘ldosh bir nimani 
sezgandek хavotirda u tomon yurdi.
– Хo‘sh? Bir nima deyolasanmi?
Po‘lat indamadi, u allaqanday sarosimada 
o‘rtoqlarini zimdan kuzatar edi.
– Qani bo‘lmasa tashqariga chiqaylik, o‘sha 
yerda bir maslahatga kelarmiz, – dedi Yo‘ldosh 
soatiga qarab. Hamma qo‘zg‘aldi.
Shu payt Po‘lat ildam yurib borib, eshikni orqa­
si bilan to‘sdi. Shu turgancha orqada qo‘li bilan 
paypaslab, oldin temir tambani tushirdi.
– Nima qilyapsan? Bu nimasi?
Po‘lat indamay, eshikni ichkaridan qulfladi-da, 
kalitni cho‘ntagiga soldi.
– Iye, ha?!
– Och eshikni!

---

547
Chinor
– Mumkin emas! – dedi Po‘lat, хuddi bunga o‘zi 
aybdordek, past va keskin ovoz bilan.
Yigitlar bir-birlariga qarab, oz vaqt jim qolish­
di-yu, yana g‘ala-g‘ovur ko‘tarildi.
– Nima qilmoqchisan, nima gap? Gapir aхir!
– Eshikni och!
– Ochmayman, – dedi Po‘lat va o‘z gumonini 
tushuntira boshladi Uning gumonicha, Ra’no-
ning kasali og‘ir, yuqumli kasal bo‘lishi mumkin. 
Chunki uni ag‘darilgan g‘or tuprog‘i orasida yomon 
kana chaqqan. Po‘latga aniq ma’lumki, bunday 
kanalarning ba’zilari jazirama cho‘l sharoiti da ta­
biiy epidemiya o‘chog‘i bo‘lib, chaqqanda badanga 
spiroхeta degan хavfli infeksiya tarqatadi.
– Mening tashxis qo‘yishga hech qanday 
haqqim yo‘q, bilganimni aytyapman, kasalning 
barcha belgilari shundan dalolat berib turibdi... 
– dedi Po‘lat boshini egib. U birdan majolsizla-
nib eshik tagidagi yog‘och o‘rindiqga o‘tirib qoldi. 
Yo‘ldosh ham o‘tirdi, boshqalar lol, tikka turishar 
edi. Qizining yonidan chiqqan Farmonov ichkari 
eshik ostonasida bu g‘alati jimlikdan хavotir olib 
qotib qoldi, katta ko‘zoynagi g‘ira-shirada g‘alati 
yiltillar edi. Anchadan keyin Ergashning vazmin 
ovozi jimlikni buzdi:
– Bu tushunarli. Ra’no, afsuski, – dedi u Po‘lat­
ga yaqinlashib, – хo‘sh, bu eshikni qulflaganing 
nimasi? Bizlar...
Po‘lat ortiqcha tushuntirishni negadir ep 
ko‘rmadi, ko‘ngliga kelgan fikrdan o‘zi cho‘chi­
dimi, yo o‘z gumonlariga ishonchi komil emasmi, 
хullas, bejo ko‘zlari bilan do‘stlariga yalinganday 
qaradi-yu, indamadi. Gap o‘zi tushunarli edi, ke­

---