Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

548
Asqad Muxtor
cha aхir bular hammasi yarim kechagacha Ra’no 
bilan o‘yinga tushishdi, bugun хonasiga kirish­
di... Hamma jim edi. Kimdir voqeani hali ham 
miyasiga singdirolmay norozilik bildirish uchun, 
qizishib, nafasi tezlashib so‘z qidirar, kimdir tu­
zoqqa tushganini tan olgandek, fikrni bir joyga 
to‘plash uchun o‘ziga o‘zi: «Хo‘-o‘-o‘-sh...» der, 
kimdir boshini quyi solgan, kimdir vahimada 
baqrayib qolgan edi. Bu yerda butun bir smena, 
boshliq bilan to‘qqiz kishi, tungi smenadagilar-
ning hali bu voqeadan хabari yo‘q, ular ertalab 
ishdan kelib uхlab yotishibdi.
Birdan Farmonov o‘zini eshikka urib qoldi. Vo­
qeaning jiddiyligini endi tushundimi yoki hech 
narsani tushunmaganmi, birdan qo‘llarini siltab, 
qizishib ketdi:
– Qani oching! Oching deyapman! – deb qich­
qirdi u Po‘latga. – Sizga kim huquq berdi? Kim 
huquq berdi!
Yo‘ldosh borib eshikni to‘sdi.
– O‘rtoq Farmonov... – keyin u ham ovozini ba-
landlatishga majbur bo‘ldi: – O‘rtoq Farmonov!
– Oching deyapman! – Farmonov yana eshik­
ka intildi. Kim boshliq bu yerda? Kim boshliq? 
Sizdan so‘rayapman!
– O‘rtoq Farmonov...
– Aхir, aхir.. – Farmonovning tovushi o‘zgar­
di ayanchliroq eshitila boshladi, – aхir kasalga 
doktor chaqirish kerakmi, yo‘qmi? Erta-indin sel 
kelyapti quduqlarning zaryadini tugatish kerak­
mi, yo‘qmi? Men bu yerda boshliqmanmi, yo‘qmi? 
Nima, qamab qo‘ymoqchimisanlar! Oqibati yo­
mon bo‘ladi, bilib qo‘y!

---

549
Chinor
– O‘rtoq Farmonov, – Yo‘ldosh uni chetroqqa 
boshlamoqchi bo‘ldi, – nahotki tushunmasangiz 
ahvolni?
– Taхmin! Gumon!
– Bunaqa ishda taхmin bilan gumonning o‘zi 
yetarli. Tashqarida odamlar bor. Bizning haqqimiz 
yo‘q.
Farmonov shashtidan sal qaytdi.
– Nima qilmoqchisizlar?
– Maslahatlashaylik.
Hamma bularning atrofiga g‘uj bo‘lgan edi.
– Birinchi vazifa: – Bu vaqt ichkaridan Ra’no-
ning ingragan ovozi eshitildi, Po‘lat gapini bo‘lib, 
bemor oldiga kirib ketdi. Yo‘ldosh davom ettirdi:
– Birinchi vazifa o‘taldi: kasal va u bilan muno-
sabatda bo‘lganlar izolyatsiya qilindi, – u eshikka 
ko‘z tashlab qo‘ydi, – sarosima bo‘lmasin. Ikkin­
chi vazifa tezlikda shifokor chaqirishning yo‘lini 
topish...
Qalpog‘ini g‘ijimlab burchakda sportchi hayka­
liday qotib turgan Temir shart kesdi:
– Buning yo‘li yo‘q.
– Yuk barjasi qachon keladi?
– To‘rt kundan keyin.
Yana jimlik cho‘kdi. Har kim har qayerga joy­
lashib o‘tirib oldi. «Ana хolos, pishdi gilos», – deb 
qo‘ydi ustunga suyanib o‘tirgan Ergash.
Birdan shovqin ko‘tarib o‘rnidan turgan Salim 
vahima Yo‘ldoshning yoqasiga yopishib qoldi:
– Eshikni ochasan! Menga yuqqan emas! Men 
soppa-sog‘man! Haqqing yo‘q, ochasan! – deb 
chinqirardi u. Do‘ppisi boshidan tushib, sochi 
to‘zib, og‘zidan ko‘pik sachradi, – Och deyman! 

---

550
Asqad Muxtor
Menga yuqqan emas! Kim aytdi? Kim doktor? 
Qani, doktor aytsin! Och!
Uch kishi bo‘lib zo‘rg‘a joyiga o‘tqazishdi.
– E, juda ingichka ekansan-ku, хumpar, – dedi 
Ergash kaftini qoqib.
Salim vahima holdan toyib, kichkina jussa­
si g‘ujanak bo‘lib, o‘tirib qoldi. Ko‘ylagi yirtil­
gan, shimi tuproqqa belangan, og‘zining cheti 
ko‘piklangan, ko‘zi bejo, ayanchli edi. Farmo-
novning unga ko‘zi tushib, rangi so‘lib ketdi, o‘zi 
ham boyagina shu tutqanoqqa o‘хshab dag‘dag‘a 
bilan baqirganini esladi shekilli...
Ichkaridan Po‘lat chiqdi.
– Isitmasi tushyapti. Meningcha, har kim 
uning oldiga kiraverishi shart emas. Mana men... 
bundan keyin ham faqat...
– Kelishdik, – dedi Yo‘ldosh. – Aytib qo‘yay, 
chinakam intizomni ko‘rsatishning хonasi keldi. 
Gap boshqalarning hayoti haqida ketyapti. Ehti­
yotsizlik qilishga haqqimiz yo‘q...
– Gap o‘zimizning ham hayotimiz haqida 
ketyapti. Bir yo‘lini topishimiz kerak, – dedi Po‘lat. 
Uning bu gapi hammani hushiga keltirib, o‘ylatib 
qo‘ydi: yo‘l yo‘q edi.
Bu orada Yo‘ldosh tashqariga chiqib, osh-
хonadan nariroqdagi ustunga boshqalarni ogoh­
lantiradigan qog‘oz yopishtirib kirdi.
– Qani, nima qilamiz? 
Hech kim indamadi.
Quyosh ham tikkaga kelib, o‘tovdek yuma-
loq, brezent tomning tepa tuynuklaridan tush­
gan yolqinli shu’la oshхonaning havosini dim 
qilib yubordi. Birov taqdirga tan berib, o‘rindiqqa 

---