2 Ўзбекистон республикаси

 
 

---

52 
PowerPointдан маърузада самарали фойдаланиш: 

Слайдлар сонини минимумга тушуринг. Слайдлардан тақдимотни 
кучайтириш ва бойитиш учун фойдаланинг; агар слайдлар қўшимча ҳеч 
нарса бермаса, уни қўшманг; 

Диққатни бузувчи қийинлаштирилган орқа фондан фойдаланманг. 
Матн ва фон ўртасидаги ранглар мувозанатини сақланг 

Жуда мураккаб графалардан фойдаланманг 

Ариал ва Вердана каби сенсериф шрифтларидан фойдаланинг 

Асосий фикрни намоѐн этиш учун фақат слайдли маърузалардан 
қочинг; 

Агар ѐрдам берса, мураккаб ғояларнинг график ҳолда тушунтиришни 
қуриш учун PowerPointда анимациядан фойдаланишни инобатга олинг4 

Рақамлашган суръатлардан, овоз ѐки видео материаллардан тақдимот 
ичида мос бўлса фойдаланинг ва ҳисобга олинг; 

Материал бўйича ўрганишга имкон берувчи актив тугмалар ѐки 
гиперссылкалардан фойдаланинг. Савол-жавоб слайдлари да биргина 
тугмани босиш билан бошқа слайдга этиш ва яна қайтиб шу слайдга олиб 
келиш учун айниқса самаралидир. 
 
Power Point ва матнлар 
Ҳозирда талабалар маърузачилардан дарс вақтидаги тақдимот нусхасини 
муссаса веб сайти ѐки ВЎМ (Вертуал ўрганиш муҳити0 орқали беришларини 
сўрашади. Бу ҳолат маърузачилар томонидан талабалар қоралама матнлар 
ѐки электрон тарзда келмаган дарсларининг ўрнини тўлдириш учун 
ишлатишади деб тушунилади. Ҳақиқат эса шундаки, агар маърузага 
қатнашиш уларга PowerPoint усидан ҳеч қандай қўшимча бермаса, 
ҳақиқатдан ҳам шундай деб ўйлашади. Умумлаштириш ва қизиқишни 
кўтариш ва талаба қатнашуви каби томонлар маъруза сифатини оширади. 
Маърузачи талабаларга шунчаки матнни олиш улар билим савиясини 
оширмаслигини тушунтириши ва уларнинг маъруза ўқишга имкон бериш 
жуда муҳимдир.
Янги маърузачи учун ҳар хил гуруҳ талабаларига маъруза ўқиш учун 
жуда муҳим тажриба бўлиб ҳисобланади. Материални шунчаки билиш 
етарли эмас. Маърузачи маърузани қизиқарли ва эътиборни тортадиган 
қилиб, яхши тайѐргарлик кўриши ва мос ва мавзули мисоллардан 
фойдаланиб мавзуни тушунтира олиши зарур. Маърузани тўғри ўтиш 
маҳорат ва вақт талаб қилади. Талаба ва ҳамкасблардан маъруза тўғрисида 
фикрларини сўраш маъруза ўқиш сифатини кўрсатиш учун муҳим омил 

---

53 
ҳисобланади ва Сиз ўз амалиѐтингизни кучайтиришни хоҳлашингиз мумкин
4
.
Маълумки, узлуксиз таълим тизимининг барча турларида фундаментал 
билимлардан иборат бўлган умумтаълим фанлар бўйича ўқув адабиѐтлари, 
асосан, анъанавий босма шаклда тайѐрланади. Ҳозирги замонавий ўқув 
дарсликлари уларнинг электрон вариантлари ҳамда зарур бўлган 
дастурларнинг дисклари билан илова қилинмоқда. Бу эса, ўз навбатида 
машғулотларни замонавий электрон техник воситалардан унумли 
фойдаланиб ташкил қилишга қулай бўлмоқда. 
Бугунги кунда электрон ўқув адабиѐтларининг тўртта кўриниши 
мавжуд: 
1.
Ўқув ва илмий материалар фақат вербал (матн) шаклида. 
2.
Ўқув материаллари икки ўлчамли график шаклида. 
3.
Мультимедиа (кўп ахборотли) қўлланмалар, яъни уч ўлчамли график, 
кўринишда, овозли, видео, анимация ва қисман вербал шаклида. 
4.
Тактил (ҳис қилинувчи, сезиладиган) хусусиятли, ўқувчини «экран 
олами»да стерео нусхаси тасвирланган ҳақиқий оламга кириши ва ундаги 
объектларга нисбатан ҳаракатланиш тасаввурини яратадиган шаклда 
ифодаланади [9]. 
Бундай электрон ўқув адабиѐтларини яратишдан асосий мақсад 
қуйидагилардан иборат: 
1. Янги ахборот-таълим методини шакллантириш, замонавий ахборот ва 
компьютер технологияларни қўллаш орқали таълим жараѐнининг 
самарадорлигини, яъни сифати ва унумдорлигини ошириш; 
2. Узлуксиз таълим тизимида замонавий ўқув манбалари – электрон
ўқув дарсликларини кенг қўллаш ва элекрон кутубхоналарни ташкил этиш, 
таълимнинг масофадан ўқитиш усулларни амалда жорий этиш ва умумжаҳон 
электрон ўқув тизимига кириш. 
Юқоридаги фикрлар асосида олдинги параграфларда қайд этилган 
техник чизмачиликфанидан қийин ўзлаштириладиган мавзуларни компьютер 
технологияларидан фойдаланиб ўқитиш бўйича электрон қўлланма яратиш 
орқали тадқиқотимиз мақсади амалга оширилди. Электрон қўлланманинг 
мазмуни 
мутахассис 
олимларнинг 
тадқиқотлари 
(А.Абдуқодиров, 
У.Юлдашев, Н.Тайлоқов ва бошқалар) натижаларига таянган ҳолда, 
чизмачилик таълими муаммолари ва уни бартараф этиш йўлларига асосланиб 
ишлаб чиқилди. 
Электрон қўлланма қуйидаги талабларга риоя қилинган ҳолда яратилди: