A. K. Qayimov, E. T. Berdiyev dendrologiy a

QARAGAN (CARAGANA) TURKUMI
Bu turkumning vakillari buta o ‘simlikdir. Barglari juft patsimon, 
gulbandi bo‘g ‘imli, gullari yakka-yakka yoki to‘da b o iib joylashadi. 
Kosachasi kalta, naychasimon, tubining bir tomoni keng, kalta tishchali, 
yelkanining cheti qayrilgan, qayiqchasi to'mtoq, ustunchasi ipsimon, 
tuksiz boiadi. Dukkagi bandsiz, yonidan ezik, so‘ng silindrsimon, ko‘p 
u ru g ii, ikki pallali, qalin p o ‘stli. Bu turkum tarkibida 50-60 taga yaqin 
tu r b o iib , ular Markaziy Osiyoda va MDH ning Yevropa qismida, 
janubiy va sharqiy hududlarda uchraydi. Markaziy Osiyoda 13 turi bor. 
Q uyida sariq akatsiya turi bilan tanishamiz.
Daraxtsimon sariq akatsiya (Saragana arboressens Lam.) 
bo‘yi 
7 metrga yetadigan kichik daraxt yoki buta. Po‘stlog‘i silliq, yashil-kul 
rang, yaltiroq. Barglari ju ft patsimon boiib, 5-7 ta ovalsimon 
bargchalardan iborat ba’zan ular tukli boiadi. Yonbargchalari ingichka, 
tikanga o ‘xshash, yog‘ochlashgan. Sariq akatsiya aprel oyida gullaydi, 
gullari sariq. Mevasi iyun-iyul oylarida yetiladi. U silindr shaklda

---

tuzilgan, ikki pallali dukkak, bo‘yi 6-7 sm ga yetadi. Urug‘lari m ayda 
b o iib , dukkagi ochilmasdan oldin yig‘ib olinadi. Sepilgandan keyin 15- 
25 kunda unib chiqadi. Unib chiqish xususiyatini bir necha yilgacha 
saqlaydi. U rugidan yaxshi ko‘payadi. T o ‘nkasidan ham ko‘karadi. 
Qishki qalamchalaridan ko‘paytirish mumkin. Ildizi yer yuziga yaqin 
joylashadi. Sariq akatsiya Sibir va Mongoliyaning o ‘rmon mintaqalarida 
yovvoyi holda o ‘sadi. MDHning Yevropa qismida 200 yildan buyon 
ekib kelinadi. U chiroyli buta hisoblanadi. Sovuqqa, qurg‘oqchilikka 
chidamli, yer tanlamaydi. 0 ‘rmon melioratsiyasi ishlarida keng 
qoilaniladi. Qumlar harakatini to‘xtatish uchun ekiladi. Sariq akatsiya 
turlari Toshkentning Botanika bog‘i sharoitlarida o‘stiriladi. U ning 
Xitoydan, Uzoq Sharqdan, Yevropadan hamda Markaziy Osiyo respub- 
likalaridan keltirilgan turlari o‘stirilib, sinovdan o ‘tkazilgan.