B. M. Mamatkulov, X. E. Rustamova jamoada hamshiralik

jadval 4.9. 
Bemorlarni muqim shifoxonalarda o`rtacha davolanish muddatlari (kunlarda) 
Yillar 
O`rtacha 
davolanish 
muddati 
Mutloq 
o`sish 
Yiriklashish 
su`rati 
O`sish 
su`rati 
1% 
o`sishning 
m.m. 
Yaqqollik 
ko`rsatkichi. 
2010 
2012 
2012 
2013 
2014 
2015 
23,0 
22,0 
20,0 
19,0 
18,0 
20,0 
- 
-1 
-2 
-1 
-1 
+2 
- 
95,7 
90,9 
95,0 
94,7 
11,1 
- 
-4,3 
-9,1 
-5,0 
-5,3 
+11,1 
- 
0,23 
0,22 
0,20 
0,19 
0,18 
100 
95,7 
87,0 
82,0 
78,3 
87,0 
Mutloq o`sish – joriy va o`tgan yil ko`rsatkichlari orasidagi tafovut.
Mutloq o`sish = joriy yil ko`rsatkichi – o`tgan yil ko`rsatkichi = 

---

75 
Mutloq o`sish = 22,0 - 23,0 = - 1 
Yiriklashish sur`ati – keyingi yil ko`rsatkichini o`tgan yil 
ko`rsatkichiga foizlardagi (%) nisbati. 
Yiriklashish sur`ati = 
keyingi yil ko`rsatkichi ×100 
o`tgan yil ko`rsatkichi 
Yiriklashish sur`ati
=
 
22,0 ×100 
 
=95,7 
23 
O`sish sur`ati – mutloq o`sishni o`tgan yil ko`rsatkichiga foizlardagi 
(%) nisbati. 
O`sish sur`ati = 
 
Mutloq o`sish ×100
 
o`tgan yil ko`rsatkichi 
 
O`sish sur`ati = 
-1 ×100 
= -4,3 
23,0 
Bir foiz o`sishning mutloq miqdori = mutloq o`sishni o`sish
sur`atiga nisbati. 
 
 
1 % o`sishning mutloq miqdori 
 
= 
Mutloq o`sish 
 
o`sish sur`ati 
 
 
1 % o`sishning mutloq miqdori 
= 
-1 
= 0,23 
-4,3 
Yaqqollik ko`rsatkichini hisoblash usuli nisbiy qiymatlar mavzusida 
yoritilgan.

---

76 
Uzoq yillar davomidagi ko`p sonli kuzatishlar har doim ham
o`rganilayotgan hodisani dinamikadagi o`zgarishlarini aniq ko`rsatib
beravermaydi. Bunday hollarda dinamik qatorlarining qonuniyatlarini 
aniqlash uchun, qatorlarni «tekislash» tavsiya etiladi.
Dinamik qatorlarning tekislashning bir necha usullari mavjud.
 
Intervallarni yiriklashtirish - bir necha yonma-yon turgan davrlarning
kattaliklarini yig`indisini topishdan iborat. Natijada birmuncha uzoq 
davr mobaynidagi kattaliklar olinadi. Masalan: kasalliklarning oylik 
sonlarini kvartallar bo`yicha kattalashtirish (jadval 4.10.)