O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

 
Monometrik termometrlar
Manometrik termometrlar gazlarni (havo, ammiak, karbonat angidrid gazi, oltingugurt, metan 
va boshq.) bosim qiymatlarini o‘zgarishi asosida ob’ektning haroratini o‘lchash uchun 
mo‘ljallangan. Manometrik termometrlarni analogik bo‘lgan boshqa harakat prinsipdagi 
uzatgichlar bilan taqqoslagandagi ustivorliklariga parametrlarni masofadan turib o‘lchashlarda 
qo‘shimcha energiya manbaidan foydalanmaslik imkoniyatlari; konstruksiyasini soddaligi va 
ishlatilayotganda katta ishonchliligi; shkalasini bir tekisdaligi; portlash xavfini mavjud emasligi; 
tashqi elektr magnit maydoniga sezuvchanligi yo‘qligi kiradi.
Manometrikik termometrlar (1.4-rasm) germetik yopiq termosistemadan (termoballon, ulovchi 
masofaviy kapillyar, egiluvchan sezgir element) hamda ko‘rsatuvchi yoki yozib oluvchi qurilmadan 
tuzilgan. Manometrik termometrlar termostatlarni to‘ldiruvchilariga qarab uch turda tayyorlanadi: 
gazli - azot bilan; suyuqlikka xos – polimetilsiloksanli suyuqliklar bilan; kondensatsion (bug‘-
suyuqlili) 
- 
atseton, 
metil, 
freon 
xloridi 
bilan. 
1.4-rasm. Manometrik termometr qurilmasini sxemasi: 
1 -termoballon; 2 - quyruqcha; 3 - kapillyar; 4 – manometrik trubka (prujina); 5 – tishchali 
g‘ildirak, mil bilan biriktirilgan; 6 – spiralli prujina, tishchali ilintirgichdagi lyuftni bartaraf etishga 
xizmat qiluvchi; 7 –tortish uchun mo‘ljallangan o‘q (tyaga); 8 –tishli sektor. 
Termoelektrik termometrlar 
Termoelektrik termometr deb himoya armaturasi bilan ta’minlangan termoparaga aytiladi. 
Termoparalarni ishlash prinsipi quyidagilarga jamlangan: Agar ikkita turli xildagi sim 
o‘tkazgichlardan yopiq zanjir tashkil etilsa va uni biror qo‘shilish joyi (spay) qizdirilsa, unda elektr 
toki vujudga keladi. Turli xildagi sim o‘tkazgichlar- A va V termoelektrodlardan tarkib topgan
yopiq bo‘lgan elektr zanjiri (1.5a-rasm) termoelement (termopara) hosil qiladi. O‘lchanadigan 

---

136 
muhitga botirilgan spay terpoparani