www.ziyouz.com kutubxonasi
17
pashshaning amri bilan tuxumni yerga qo‘yib, ustiga qozonni to‘ntardi va toshbaqani
qo‘yib yubordi. Pashsha bir somon parchani ushlab qozonning qoqtepasiga qo‘nib turdi.
Toshbaqa qozon atrofida aylana berdi, aylana berdi. Oxiri qozon yorilib chilparchin bo‘ldi,
ammo hech qanday tovush chiqmadi. Toshbaqa bilan tuxum ko‘zdan g‘oyib bo‘ldi. Qozon
yorilgan vaqtda allaqayoqqa borib tushgan pashsha, ushlab turgan somon parchasini
keltirib Said Jalolxonga berdi va g‘ing‘illadi:
— Mana shuni tering orasiga tiqsang, ko‘zdan g‘oyib bo‘lasan. Sen hammani
ko‘rasan, seni hech kim ko‘rmaydi.
Qishloqda kimda qancha ko‘knor bo‘lsa hammasi seniki bo‘ladi.
Said Jalolxon darhol bir cho‘p bilan bilagini tirmalab, somon parchani terisi orasiga
joyladi va qanday ko‘zdan g‘oyib bo‘layotganini ko‘rib turdi: boshlab kavshining uchi,
so‘ngra birdaniga tizzasigacha oyog‘i ko‘rinmay qoldi...
Tamom ko‘zdan g‘oyib bo‘lganidan so‘ng Said Jalolxon tikka o‘zining ulfati mulla
Shamsiddinning uyiga bordi. U eshik oldidagi supada, oldida bir g‘alvir mayiz, cho‘pini
terib o‘tirgan edi. Said Jalolxon tovush chiqarmay uning yoniga borib o‘tirdi. Mulla
Shamsiddin uni ko‘rmadi; g‘alvirga qo‘l solib bir changal mayiz oli — payqamadi.
Said Jalolxonga uning bir qadoqqa yaqin ko‘knorisi borligi ma’lum edi, shu ko‘knorini
izlab uyga kirdi. Hujrada bir qadoq emas, bir lingcha ko‘knor bor ekan. Said Jalolxon
ko‘knorining hammasini qo‘tarib jo‘nadi; uni hujrasiga qo‘yib yana ko‘p joylarga bordi,
hatto yuk avtomobilining kapoti ustiga ayri minib shaharga ham tushib chiqdi. Hech
qaerda bunday ulgurji g‘animat uchramadi. Said Jalolxon yiqqan ko‘knorini uyning
o‘rtasiga to‘kib, qancha vaqtgacha yetishini mo‘ljallab ko‘rdi — olti oyga yetar ekan. Bu
atrofda ko‘knor qolmadi-ku, olti oydan keyin nima bo‘ladi? Said Jalolxonni vahima bosdi.
Birdan uning esiga bir narsa tushdi: modomiki, uni hech kim ko‘rmas ekan, kolxoz
raisining oldiga borib "bu yil paxta atrofiga ko‘knor ektirib berasan" desa nima qiladi?
Said Jalolxonga bu fikr shuncha yoqdiki, aqli ko‘payib boshi kattaroq bo‘lganini sezdi.
Said Jalolxon tikka kolxoz idorasiga bordi. Rais o‘zi yakka qatiq ichib o‘tirgan ekan. Said
Jalolxon har holda avval o‘zini bir sinab ko‘rmoqchi bo‘ldi: qani, rais ko‘radimi, yo‘qmi?
—
Assalomu alaykum!— dedi raisga ro‘para bo‘lib.
Rais tovush qayoqdan kelganini bilmay alangladi, so‘ngra qo‘rqib, rangi o‘chdi-da,
mo‘ylovida qolgan qatiq yuqini yengi bilan artib, sekin o‘rnidan turdi.
—
Qo‘rqma, qo‘rqma! — dedi Said Jalolxon dadillanib,— senga ham arz, ham farmon
qilgali keldim: bu yil paxta atrofiga ko‘knor ektirasan.
Rais hushi yo‘q, javob berdi:
—
Majlis qilib o‘rtaga solish kerak...
—
Majlis qilasanmi, ma’raka qilasanmi, ertaga ish boshlamasang, kechasi uyingga
kafanlik kiraman. Men arvoh bo‘laman!..
Rais rozi bo‘ldi. Said Jalolxon raisning oldidagi qatiqni qo‘shqulog‘i bilan olib chiqib
ariqqa tashladi.
Shunda uning boshiga yana bir fikr keldi va bu fikrdan boshini yana ham kattaroq
bo‘lgan his qildi: "Modomiki, paxta atrofiga ektirish qo‘limdan kelar ekan, nima uchun
hamma yerga ko‘knor ektirmayman?"
Said Jalolxon qaytib kirdi, bor tovushi bilan baqirdi:
—
Hamma yerlaringga ko‘knor ektirasan!
Rais ko‘ndi. Said Jalolxon ketdi. Yo‘lda uning boshiga yana bir fikr keldi: "Raisga qilgan
do‘qimni hukumatga qilsam, o‘zimni xon ko‘tara olmaymanmi?"
Bu fikrdan uning kallasi yana ham kattaroq bo‘lib, juda og‘irlashib ketdi. "Aql kallani
bunday katta qilsa va bunday og‘ir bo‘lsa, - der edi u ichida,— Aflotunning o‘z ajali bilan
o‘lganiga ishonmayman, uni albatta kallasi bosib o‘ldirgan".
Dahshat (hikoyalar to’plami). Abdulla Qahhor
Do'stlaringiz bilan baham: |