A ashirov, sh. Atadjanov

0 ‘zbekistonning sersuv mintaqalaridagi dehqonchilik an’analari
lalmi yerlardagi dehqonchilik yuritish madaniyatidan m a’lum
m a’noda farqlanadi. M isol tariqasida aytsak, Farg‘ona vodiysi
dehqonchiligi Xorazm vohasi dehqonchiligidan keskin farqlanadi.
Geografik muhit etnik nomlarda ham aks etadi. Aynan etnik
hudud landshafti odamlar tafakkurida ona zam in tuyg‘usini
paydo qiladi. Landshaftning ayrim ko‘rinishlari yoki tashqi
k o ‘rinish tarzida (yap on lard a sakura, gollan d lard a lo la ,
o ‘zbeklarda paxta, ruslarda oq qayin) yoki joy nomlari shaklida
(yaponlarda Fudziyamatog‘i, hindlarda Gang daryosi, o ‘zbeklarda
Amudaryo va Sirdaryo) etnik mansublik belgisiga aylangan.

---

B a’zan hatto etnonim larning o ‘zi ham geografik muhit bilan
bogMangan b o ‘ladi. Jum ladan, d en giz b o ‘yida yash ovch i
chukchalar o ‘zlarini «dengiz odamlari» deb ataydilir.
Lingvistik omil.
Yuqorida ta’kidlab o ‘tilganidek, har bir
etnik madaniyat shakllanishida mazkur etnosning tili muhim
ahamiyat kasb etadi. Aynan tildagi farqlar tufayli ham bugungi
kunda dunyoning etnik manzarasi rang-barang ahamiyat kasb
etgan. Etnolingvistikada dunyo tillari bir necha tillar oilasiga
bo‘lib o ‘rganiladi. Bular, hind-yevropa xalqlari tillari, sem it-
xamit tillari, kavkaz tillari, ural tillari, chukotka-kamchatka
xalqlari tillari, xitoy-tibet tillari, oltoy tillari, avstro-osiyo tillari
oilalariga b o‘linadi. Mazkur til guruhlari orasida hind-yevropa
tillari o ila si eng kattasi b o ‘lib, o ‘ziga d u n y o n in g turli
mintaqalarida yashovchi 150 dan oshiq xalqlar gaplashuvchi
qariyb 100 ga yaqin tillarni birlashtirgan. Um um an olganda,