Iqtisod-moliya

d) qariyalar ovqatlanishi. 60 va undan katta yoshdagi 
kishilarda moddalar almashinuvi jarayoni birmumcha susayadi. 
Ularda o‘rta yoshli kishilardagiga nisbatan ovqat kaloriyalari va 
qabul qilinadigan oqsillar, yog‘lar hamda uglevodlarga bo‘lgan 
ehtiyojning o‘zgarib qolishi ham ana shundan. 
Mehnatga qobiliyatli yoshdagi aholini kasb guruhlari 
bo‘yicha sutkalik energiyaga bo‘lgan talabi me’yornomasi
Guruhlar
Yoshi Erkaklar Ayollar
Jismoniy zo‘riqish bilan bog‘liq bo‘lmagan kasblar 
yoki zo‘riqish talab qilmaydigan kasblar:
Aqliq mehnat qiluvchilar;
o‘tirib mehnat qiluvchi xizmatchilar;
18-40
40-60
2800
2600
2400
2200
Mexanizatsiyalashgan mehnat:
- avtomatlashtirilgan jarayonlar, aloqa, tikuvchilik, 
stanokda ishlovchilar, haydovchilar;
18-40
40-60
3000
2800
2550
2350
Og‘ir jismoniy mehnat qiluvchilar:
- Tog‘-kon va shaxta ishchilari, quruvchilar, 
yuk mashinasi haydovchilari, qishloq xo‘jalik 
mexanizatorlari, o‘rmon xo‘jhaligi ishchilari, yer 
haydovchi mashina ishchilari.
18-40
40-60
3700
3400
3150
2900

---

64
Ovqatlanish tartibi kunlik ovqat miqdorini belgilangan 
vaqtda muntazam iste’mol qilish va uni raaqsadga muvofiq 
taqsimlashdir. Ovqatlanish tartibini ishlab chiqishda odamning 
kasbi, kun tartibi, yoshi va organizmining o‘ziga xos xusu-
siyatlari hisobga olinadi.
Nonushta - organizmda bo‘lajak mehnat faoliyati uchun 
zarur moddalar zaxirasini vujudga keltirishi kerak, unga kunlik 
ovqat kaloriyasining 20-25 foizi to‘g‘ri keladi.
Tushlik - ishga kirishilgan, quvvat sarfi kuchayganligi uchun 
30-35 foizni tashkil qiladi.
Tolma choy - tushlik va kechki ovqat oralig‘i uzoqligi tufayli 
olganizmga madad berishga qaratilgan bo‘lib, 10-15 foiz bo‘lishi 
kerak.
Kechki ovgatda yengil hazm bo‘ladigan va asab sistemasini 
qo‘zg‘atmaydigan, sutli taomlar bo‘lishi, uni uxlashdan 2 soat 
oldin yeyish lozim. Kunlik kaloriyaning 20-25 foizi to‘g‘ri 
keladi.
Ovqat qabul qilish oralig‘idagi vaqt 4 soatdan kam 
bo‘lmagani ma’qul. Kechki ovqatni uyqudan 3 soat oldin 
iste’mol qilgan ma’qul.
Ovqatni malum soatlarda yeyish natijasida vaqtga doir 
shartli ko‘nikma (refleks) yaratiladi. Tanovul qilish paytiga kelib 
sekretsiya kuchayadi va ovqat me’dani qabul qilishga tayyor 
bo‘lganida tushadi.
Odatda, katta odamlar kuniga 3 marta ovqatlanishadi. 
Bunda ovqat ratsionining kunlik kaloriyalik qiymati taqsimoti 
quyidagicha bo‘lishi maqsadga muvofiqdir:
Ertalabki nonushta
30%
Tushlik
40-50 %
Kechki ovqat
20-25%

---

65