Microsoft Word дисс Шерзод лотинча15

Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati. 
Turli soya navlarining 
tuproq-iqlim sharoitlarida bioekologik va fiziologik xususiyatlari o’rganildi va 
tavsiyalar tayyorlandi. Tadqiqot natijalaridan xo’jalik rahbarlari, fermerlar va 
qishloq xo’jaligi xodimlari foydalanishi mumkin. Olingan natijalar, shuningdek 
oliy o’quv yurtlarida biologlar, agronomlar tayyorlashdagi o’quv jarayonlarida 
dukkakli don ekinlarining bioekologik va fiziologik xususiyatlarini tushuntirishda 
qo’llanilishi mumkin. 
Ishning sinovdan o’tishi (aprobatsiyasi).
Dissertatsiya ishi Biologiya 
kafedrasining yig’ilishida (21.05.2016) muhokama qilingan. 
Natijalarning e’lon qilinganligi. 
Dissertatsiya mavzusi bo’yicha 2 ilmiy ish 
chop qilingan.
Dissertatsiyaning tuzilishi va hajmi. 
Dissertatsiya kirish, 5 ta bob,
xulosalar, tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati va ilovalardan iborat. 
Ishning hajmi 86 betdan iborat bo’lib, 150 manba (37 tasi chet el adabiyoti), 12 
jadval, 10 rasmlarni o’z ichiga oladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

6 
I-BOB. ADABIYOTLAR SHARHI 
1.1. Turli soya navlarining bioekologik xususiyatlari 
Dunyo dehqonchiligida soya dukkakli don va moyli ekinlar orasida eng ko’p 
ekiladigan o’simlikdir. AQSH, Braziliya, Argentina, Xitoy va Hindistonda soyaga 
e’tibor katta bo’lib, ularga dunyoda soya ekiladigan maydonlarning 90% ga to’g’ri 
keladi. Keyingi yillarda Kanada, Italiya, Frantsiya, Boliviya va Rossiya 
mamlakatlarida ham soya yetishtirishga katta e’tibor berilmoqda. Keyingi 20 yil 
mobaynida soya donini yetishtirish 2,16 barobar (yiliga 130 mln. tonna), ekin 
maydoni 1,6 marta va hosildorligi 1,35 marta oshgan [14,13]. 
Soyaning turli mamlakatlarda keng maydonlarda yetishtirilishining boisi 
shundaki, uning doni va yashil massasi to’yimli bo’lib, oziq-ovqat, yem-xashak, 
texnik va tibbiyot sohalarda soyani ishlatish mumkin. Soyaning naviga va 
yetishtirish sharoitlariga bog’liq holda uning donida 30-48% oqsil va 17-26% yog’ 
mavjud. Soyaning donida 20-25% uglevodlar, 4-5% kul elementlari (jumladan 
kalьtsiy, fosfor, kaliy, natriy, yod, molibden va b.), vitaminlar (E, V
1
, V
2 
, V
6 , 
pantoten kislotasi, xolin, foliat, biotin va b.) uchraydi [121,74]. Soyadan mingdan 
ortiq mahsulotlar olinadi. Ozuqa oqsili, moy, kunjara, omuxta yem ishlab 
chiqarishda soya asosiy ekinlardan biri hisoblanadi [116]. 
Soyadan yuqori va sifatli hosil olish kompleks muammolarni yechishni 
taqoza qiladi. Bulardan asosiysi – soya yetishtirishning mintaqaviy agrotexnikasini 
ishlab chiqish va muayyan tuproq-iqlim sharoitlariga mos soya navlarini 
tanlashdir. Bu esa o’z navbatida soya navlarining bioekologik xususiyatlarini 
aniqlashni va muayyan mintaqaning tuproq-iqlim xususiyatlarini hisobga olishni 
talab qiladi. 
Soya navlarining biologik xususiyatlarini yaxshi bilmaslik ekish muddatlari 
va agrotexnik tadbirlarni noto’g’ri belgilanishiga, pirovardida o’simliklar 
hosildorligining keskin kamayishiga olib keladi.