F. S. Meliboyeva tabiiy geografik jarayonlar

I.
 
EKZOGEN TABIIY GEOGRAFIK JARAYONLAR 
1.
 
Nurash jarayonlari va uning shakllanishi. 
2.
 
Suv ta`sirida shakllanuvchi tabiiy geografik jarayonlar va relyef shakllari. 
3.
 
Gravitatsion kuch tufayli yuzaga keluvchi tabiiy geografik jarayonlar. 
4.
 
Eol jarayonlar. 
5.
 
Muzliklar bilan bo`gliq holda shakllanuvchi tabiiy geografik jarayonlar. 
II.
 
ENDOGEN TABIIY GEOGRAFIK JARAYONLAR
1.
 
Tеktonik kuchlar ta`sirida shakllanuvchi tabiiy geografik jaryonlar. 
2.
 
Zilzila tufayli yuzaga kеluvchi tabiiy gеografik jarayonlar. 
3.
 
Vulqon otilishi natijasida shakllanadigan tabiiy geografik jarayonlar. 
III.
 
ANTROPOGEN TA’SIR JARAYONLARI
1.
 
Antropogеn ta'sir tufayli yuzaga kеluvchi tabiiy gеografik jarayonlar. 
Mavzuga oid savol va topshiriqlar. 
1.
Relyef shakllari katta-kichikligiga ko`ra qanday turlarga bo`linadi. 
2.
Moskva universiteti geomorfologlari relyef shakllarini genetik jihatdan 
qanday turlarini ajratishgan? 
3.
M. Mamatqulov O`zbekistonda uchraydigan tabiiy geografik jarayonlarni 
qanday turlarga bo`lib o`rgangan? 
4.
Tabiiy geografik jarayonlarni ikki yirik guruhga- endogen va ekzogen 
jarayonlarga bo`lib o`rgangan olimlar kimlar ? 

---

17 
Nurashning relyef shakllariga ta`siri 
 
Ekzogen jarayonlar ta`sirida turli moddalarning olib ketilishi uchun eng 
avvalo tog` jinslari nuragan bo`lishi zarur. Nurash u yoki bu relyef shaklini hosil 
qilmaydi. Lekin, bu jarayonda tog` jinslari nurab, ekzogen omillar yordamida 
boshqa joyga olib ketilishi osonlashadi. Nurashda faqat tog` jinslari 
maydalanmasdan, ayrim sharoitlarda g`ovak jinslarning qattiqlashuvi ham yuz 
beradi. U o`z navbatida nurash mahsulotlarini eroziyadan va deflyatsidan saqlaydi. 
Cho`kindi hosil bo`lish muhiti shakllanishida ko`p omillar ta`sir ko`rsatib, 
unda hududning iqlimi, relyefi va geotektonik rejimi muhim ahamiyatga ega. 
Ulardan har birining o`zgarishi cho`kindi hosil bo`lish jarayoni xususiyatlariga 
keskin ta`sir etadi. Turli iqlim, relyef va geotektonik rejimda nurash jarayoni 
turlicha kechadi. Yer yuzasida ochilib yotgan birlamchi tog` jinslarining havo, suv 
va muzlik, haroratning o`zgarishi va boshqa jarayonlar hamda organizmlar 
ta`sirida parchalanishiga nurash deyiladi. U nurash omillariga qarab fizik, 
kimyoviy va biologik nurashga bo`linadi.