Gulchehra shadmanova, soyibjon mirzayev «zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari»

1.5. Ilmiy-texnik axborotning birliklari
Informatikada «axborot» va «bilim» tushunchalarini bog‘lash, birlik 
axborotni qidirishda axborotli xabar ko‘rinishida taqdim qilingan birlik bilimni 
qidirish yo‘lidan borishni anglatadi. Bunday birlik sifatida ixtiyoriy axborotli xabar 
yoki mustaqil ma’noga ega bo‘lib, amaliyotda foydalanish va idrok qilish uchun 
qulay shaklda ifodalangan bilim qaralishi mumkin. Misol uchun, axborot birligi 
bo‘lib ilmiy faktlar haqidagi xabarlar, eksperimentlar va ularning usullari yoki 
natijalarining tasviri, ta’riflar, qonuniyatlar, fikr, xulosa, gipotezalar, nazariyalar, 
qonunlar, shuningdek konstruksiyalarning chizmasi yoki tasviri, asboblar, 
mashinalar, texnologik jarayonlar va h.k.bo‘lishi mumkin. Boshqa so‘z bilan 
aytganda axborot birligi - bu yozuv yoki biror bir hujjatlar yoki ularning 

---

17 
fragmentlari ko‘rinishida ifodalangan bilim birligidir. . 
Qisqa yoki keng xabar, alohida ilmiy fakt, ilmiy nazariya, faktlar yig‘indisi, 
gipotezalar, konsepsiyalar,fanning biror bir tarmog‘ining asosini tashkil etuvchi 
nazariya va qonunlar ilmiy axborotning birligi sifatida chiqishi mumkin. 
Mashinasozlik tarmog‘idagi texnik axborotning mustaqil birligi sifatida mashina 
yoki qurilma, tizimning detallar konstruksiyasi tasviri bo‘lishi mumkin. Qaysi 
birlikni tanlash, aniq sharoitdan bog‘liq: ya’ni bilim tarmog‘i axborot yoki boshqa 
omillarning iste’molchilari qiziqishlaridan. Ayrim hollarda eksperimental 
tadqiqotlar alohida natijalari to‘g‘risida xabar berish yetarlidir, boshqa hollarda esa, 
butun bir tarmoqlar yoki tarmoqlar guruhining rivojlanish tendensiyasini 
tushuntirish talab qilinadi.
Bundan kelib chiqadiki, axborotlashgan nazariyada axborot birligi sifatida 
nisbiy xarakterga ega bo‘lgan va aniq sharoitdan bog‘liq holda undan amalda 
foydalanganda o‘zining funksiyasini o‘zgartiruvchi 
bilim birligini
qarash maqsadga 
muvofiqdir.
Axborot birligining nisbiylik xarakteridan uning diskret-uzluksizlik xarakteri 
kelib chiqadi. Bu xossa misol uchun matnlarda namoyon bo‘ladi: alohida so‘zlar bir 
paytning o‘zida matnning bo‘laklaridan tuzilgan gapni tashkil qiladi.
Shunday qilib, axborotning
 
diskret–uzliksizlik xarakteri shundan iboratki, 
axborotning elementar birliklari oz navbatida yangi birliklarni hosil qilib, bir vaqtning 
o‘zida kengroq tizimning tarkibiy qismi bo‘lishi mumkin. Ular o‘zlari shartli-diskret, 
elementar shakl munosabat bo‘yicha, … bu axborot birliklari har xil tizimlarda har 
xil rol o‘ynashi mumkin. Boshqa tomondan, axborotning tarkibi, takidlab 
o‘tilganidek tildan ham, tashuvchi turidan ham bog‘liq emas u turli tillarda 
ifodalangan bo‘lishi mumkin va turlicha hujjatlar ko‘rinishida taqdim qilinishi 
mumkin. Shuning uchun uning tarkibidagi axborot birligi va fizik birlik sifatida 
hujjatga munosabat – bu shakl va mazmun, hodisa va mohiyatga munosabatdir.