Маркетинг

Кейинги давр
 
«сотиш концепцияси» номини олди. Бунда фирманинг 
маҳсулотини «мана товар тайёр, келаверинг ва савдолашинг» шиори билан 
сотишни мўлжаллаш биринчи ўринга чиқади. Товар ва савдо маркетингги 
концепциялари маҳсулот ишлаб чиқариш ҳали серияли, яъни ялпи тус олмаган 
даврда майдонга келган эди. Товарларнинг янги турлари ва хиллари ҳисобига 
юқори даражада фойда қўлга киритилар эди, сабаби моҳият эътибори билан чексиз 
талабга эга бўлган бозорда бу товарларга нисбатан талаб бениҳоя катта эди. 
50-йилларда бошқариш концепциясининг илк асосини сотиш ҳажми, ишлаб 
чиқариш ва муомала харажатлари даражаси, даромад, фойда ва бошқа 
кўрсаткичларни узоқ муддатли ўзгаришларини аниқлаш таҳлил қилинди. Шунга 
кўра бозордаги иш фаолиятини бир йилдан беш йилгача мослаштириш кўзда 
тутилган. 
Маркетинг ривожи тарихида ўтган асрнинг 50-йиллари муҳим босқич бўлди. 
Ортиқча маҳсулот ишлаб чиқариш танглиги кўриниб қолди. Маркетинг - ишлаб 
чиқаришни бозор талабига мослаштириш концепцияси, унинг асосини 
истеъмолчига - «бозор устунлиги»га мўлжал олиш ташкил этди. Маркетинг 
бошқарувининг бозор концепцияси янада ривожланди. 

---

Маркетинг
 
 
 
8 
Анъанавий маркетинг концепцияси ўтган асрнинг 50-йиллари ўрталаридан 
бошлаб маркетинг бозор концепцияси тарзида бошқаришда фирманинг фақат бозор 
стратегиясини эмас, балки ишлаб чиқариш стратегиясини ҳам белгилайдиган 
етакчи вазифага айланди. Маркетинг хизмати фирманинг асосий бошқариш 
маркази, бозор, ишлаб чиқариш, илмий-техника ва молиявий фаолияти масалалари 
бўйича ахборотлар ва тавсиялар манбаи бўлиб қолди. Маркетинг хизмати 
ижтимоий талаб ва бозор конъюнктураси ҳолати ҳамда ўзгаришларини батафсил 
таҳлил қилиш асосида у ёки бу товарни ишлаб чиқариш зарурати, истиқболи ва 
фойдадорлиги, ишлаб чиқариш дастурларини моддий-техника жиҳатларидан 
таъминлаш имкониятлари тўғрисидаги масалаларни ҳал этади. 
Мамлакат хўжалик субъектлари ички фаолиятида яхлит организм тарзида ва 
фирма ичидаги режалаштиришда ҳам марказий ўринни эгаллади. Бу бозор 
иқтисодиётига қаратилган стратегик бошқаришнинг янги шакли бўлиб, у энг кўп 
фойда олиш мақсадида товарларни ўзлуксиз равишда ишлаб чиқарувчилар 
истеъмолчига харажат қилдирадиган, корхонани ишлаб чиқариш ва сотишни 
таҳлил қилиш кўп камровли тушунчадир. 
Маҳсулотлар кўриниши ва технологияси қисман ўзгартирилган ҳолда кўплаб 
ишлаб чиқаришлар бошланди. Рақобат курашининг асосий шакли нарх рақобатига 
айланди. Шунинг учун кейинги йилларда харажатларни камайтириш, самарадор 
технологияларни жорий этиш йўлида доимий кўраш олиб бориш муваффақият 
гарови бўлиб қолди.