Эргашходжаева ш. Д

7.4. Бозорлардаги рақобат таҳлили ва инновацияларни бозорда 
жойлаштириш 
 
Бозорда 
муваффақиятга 
эришиш 
учун 
инновациялар 
рақобатбардошлигини таъминлаш зарур бўлиб, бу ҳақида одатда янги 
ғоялар излаш босқичидаѐқ ўйлаб чиқилади. Рақобатбардош товар 
рақобатчиларнинг товарлари ѐки ушбу компания товарларининг 
бундан олдинги вариантларига нисбатан харидор (потенциал 

---

114 
истеъмолчи) сўровларини юқорироқ даражада қондириши, уларнинг 
хоҳиш-истакларига кўпроқ жавоб бериши лозим. Харидорлар 
сўровларининг қониққанлик даражаси рақобатбардошлик омилларига 
боғлиқ бўлади, хусусан: 

товарнинг техник даражаси ва сифатини тавсифлайдиган 
техник омилларга; 

техник-иқтисодий омилларга (ишончлилик, энергия сиғими, 
ўрнатиш қулайлиги); 

ташкилий-тижорат омилларига (нарх, ўрнатиш муддати, тўлов 
шартлари); 

ишлаб 
чиқарувчининг 
ишбилармонлик 
нуфузи 
ва 
ҳамкорларнинг ўзаро муносабатлар характерига. 
Таъкидлаш жоизки, мослашувчан ишлаб чиқариш шароитларида 
истеъмолчиларга пргорессив ва функционал модель таклиф эта 
оладиган компания вақтинчалик рақобатли устунликка эга бўлади. 
Маълум вақт ўтгач, у йўқолади, чунки бошқа компаниялар ҳам 
янгиликларни жорий қилади. Шундай қилиб, рақобатли устунлик 
инновацияларни тез жорий қилиш қобилияти саналади. 
Фирманинг бозордаги хулқ-атворини таҳлил қилиш, товарлар ва 
хизматлар маркетинги стратегик вазифаларини қўйиш, маркетинг 
режасини ишлаб чиқиш учун бозорнинг рақобат хариталари 
тузилади. Рақобат харитаси бозордаги кучлар нисбатини тўғри 
аниқлаш, фирманинг ҳар бир матрица ячейкасидаги ҳолати бўйича 
маркетинг вазифаларини аниқлаш, мавжуд ва истиқболдаги 
рақобатчиларни аниқлаш, рақобат стратегиясини танлаш бўйича 
тавсиялар ишлаб чиқиш имконини беради. 
Келажакдаги рақобатли вазиятни башорат қилиш рақобат 
муҳити яқин келажакда ўзгармас омиллар тўплами билан 
шакллантирилиши шартида амалга оширилади. Башорат қилиш бозор 
тенденциялари ва кўрсаткичларини (бозор динамикаси, бозор 
улушлари динамикаси, рақобат қизғинлиги, бозор монополлашуви, 
рақобат гуруҳлари ўзгариши, рақобатчиларнинг бозор рақобат 
харитасидаги ҳаракати) экстраполяция қилиш усулига асосланади.