O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

 
Qoraqalpoq milliy kiyimlari va bezaklar
.
Qoraqalpoq ayollarining kiyimi: ko`ylak, 
dambal, kamzul, yengsiz xalat, ishik (po`stin), bosh kiyimlar (kiymishek, saukele, do`ppi, 
turma)dan iborat edi. Azadorlar kashtasiz ko`kko`ylak kiyishardi. Barcha qoraqalpoq ayollari 
tikish-bichish qoidalarini yaxshio`rgangan edilar. Yosh ayollarning libosi ancha ko`rkam va 
yorqin edi, ularqizil matoni afzal ko`rishardi. Keksa ayollar oq va to`q rang matodan 
kiyimkiyishardi. 
Ko`k ko`ylak 
— qoraqalpoq kashtachilari mahoratining cho`qqisi hisoblana-di. Bu 
ko`ylakning old tomoni butunlay nozik kashta bilan ziynatlangan bo`lib,ko`krak qismidagi 
rombsimon shakllardan iborat naqshinkor yo’l qatori sovutnieslatadi va "sovut naqshi" deb 
ataladi. Bu hol ko`k ko`ylak bezagida qoraqalpoqxalq dostoni "Qirqqiz"da kuylangan sak-
massaget qabilalarining jangchi ayollari libosi an’analarining aks-sadosi, deb taxmin qilishga 
asos bo`ladi. 
Aq jegde 
— 
keksa qoraqalpoq ayollariboshiga tashlab yuradigan, o`zaro ipaktizimcha bilan 
birlashtirilgan yengilxalat. Aq jegde rang-barang ipakdantikilgan, qizil rang ko`proq bo`lgan 
naqshbilan bezatilgan. Yoqasi, etagi va yenguchlariga qizil ipakdan jiyak tutilgan.Ustidan 
tikilgan 
qizil 
movut 
yoqa 
hamnaqsh 
bilan 
ziynatlangan 
Haykel 
— 
qoraqalpoq ayoliningkumushdan tayyorlangan og`ir ko`krakbezagi. Haykel 
murakkab shakldagi og`iryuqori qismdan hamda zanjir, to`qa, bargsimon popuk va 
qo`ng`iroqchalardan iborat shokiladan tashkil topgan. o`rta qismi — to`g`ri burchak kesilgan 
prizma — Qur’oni karim oyatlaridan ko`chirmalar saqlanadigan g`ilofdan iborat. Yuqori 
qismi uchta serdolik tosh o`rnatilgan uchta sebargadan iborat bo`lib, yuqori qismidagi 
serdolik birmuncha yirik, uchburchak asosi yaqinidagi boshqa ikkitasi maydaroq durdan 
iborat. Haykelning quyi qismi ham shu kabi ikkita dumaloq serdolik bilan bezatilgan. Haykel, 
aslida, ko`ztumor hisoblangan. 
Qo`s bilezik 
— 
ayollarning juft bilaguzugi bo`lib, qoraqalpoq kelinlarining sepiga 
qo`shiladigan buyum. Bilaguzuklar kumushdan tayyorlanadi. Yuzasi ikki qismga bo`linadi, 
ularning har biriga bir nechtadan serdolik o`rnatiladi. Bilaguzukning tishli uchi bir-biriga 
qo`shilmagan. Har bir bilaguzukka yirik serdolik qadalgan ikkitadan uzuk zanjirchalar bilan 
ilib qo`yilgan. 
O`ngirmanshak 
— 
qoraqalpoq ayollarining yarimdoira shaklidagi, zanjirdan jiyak 
bilan hoshiyalangan kumush zeb-ziynat buyumi, zanjir jiyaklarning uchiga shiqildoqcha va 
yaproqchalar osilgan. O`ngirmanshak kelinning sepi tarkibiga qo`shiladigan buyum.