Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

YAMD = YAIM+CHEBDS yoki SMD =SIS+CHEBDS
Odatda rivojlanayotgan mamlakatlarning YAMD ko’rsatkichi YAIM 
ko’rsatkichidan kichik bo’ladi. Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda esa, YAMD 
YAIMga nisbatan ko’proq bo’lishi mumkin. Chunki, rivojlangan mamlakatlar 
rivojlanayotgan mamlakatlarga moliyaviy aktivlar kiritib, shu mamlakatning 
YAIMni yaratishda qatnashadilar va birlamchi daromadlar oladilar. Bu 
daromadlar norezident mamlakatning chet eldan olgan sof daromadini 
ko’paytiradi. Natijada, norezident mamlakatning YAMD ko’rsatkichi yalpi ichki 
mahsulotga nisbatan kattaroq bo’ladi. 
Mamlakat miqyosida barcha iqtisodiyot sektorlarining ixtiyordagi 
daromadlari yig’indisi
milliy ixtiyordagi daromad
(MID) deyiladi. Bu YAIM va 
YAMD agregatlari kabi muhim agregatlardan hisoblanadi. Bu agregat ham 
yalpi(YAMID) va sof(SMID) usullarda hisoblanadi. Tashqi dunyodan olingan va 
tashqi dunyoga to’langan joriy transfertlar o’rtasidagi farq tashqi dunyo joriy 

---

234 
transfertlar saldosi (TDJTS) deyiladi. U musbat yoki manfiy bo’lishi mumkin. 
YAMID va YAMD o’rtasida quyidagi munosabat o’rinli:
YAMID = YAMD + TDJTS. 
Bunga ko’ra, tashqi dunyodan olingan joriy tarnsfertlar berilganiga nisbatan 
qancha ko’p bo’lsa, mamlakatning ixtiyordagi daromadi shuncha ko’p bo’ladi.
Davlat boshqaruv idoralari va uy xo’jaligiga xizmat ko’rsatuvchi notijorat 
tashkilotlar sektorlariga kiruvchi birliklar o’zlariga tegishli ixtiyordagi 
daromadlarining bir qismini uy xo’jaliklarining yakuniy iste’moli uchun 
sarflaydilar. Bu xizmatlar odatda individual (kollektiv emas) tarzda ko’rsatiladi. U 
pul yoki natura (tovar yoki xizmat) ko’rinishida bo’lishi mumkin. Bu tarnsfertlar 
aholining ayrim guruhlarini ijtimoiy himoyalash va yordam maqsadida amalga 
oshiriladi va