Toshkent moliya instituti "statistika" kafedrasi

moddiy aylanma mablag’larining zaxirasidir
. Joriy yoki o’tgan davrda 
tayyorlangan va keyinchalik sotish yoki ishlab chiqarishda foydalanish uchun 
mo’ljallangan ishlab chiqarish zaxiralari, tugallanmagan ishlab chiqarish, tayyor 
mahsulot, qayta sotish uchun olingan mollar shular jumlasidandir. Ishlab 
chiqarilgan material aktivlar umumiy tarkibida 
qimmatbaho boyliklar
alohida 
o’rin tutadi. Bu turdagi boyliklar qiymat zahiralari sifatida sotib olinadi, saqlanadi 
va amaliyotda ularni ishlab chiqarish jarayoni yoki iste’mol uchun ishlatiladi. 
Ushbu ko’rinishdagi milliy boylikning elementlarini egalari ularning real narxi 
oshishi yoki saqlanib qolishini mo’ljallagan holda sotib oladilar. Qimmatbaho 
boyliklar toifasiga ishlab chiqarish zahirasi hisoblanmaydigan, yuqori bahoga ega 
bo’lgan qimmatbaho metall va toshlar, tilla buyumlar, antikvar buyumlar, san’at 
asarlari va kollektsiyalari kiradi. 
Ishlab chiqarilmagan nomoliyaviy 
aktivlar ishlab chiqarish natijasi 
hisoblanmaydi va ular moddiy hamda nomoddiy guruhlarga bo’linadi. 
Ishlab chiqarilmagan moddiy aktivlar 
er, er osti boyliklari, biologik va suv 
resurslaridir. Tabiiy boyliklarni baholashda ulardan foydalanish uchun va holatini 
yaxshilash uchun ketgan harajatlar ham ularning qiymatiga qo’shilishi kerak. 
Erning tuproq tarkibi holatini yaxshilash uchun yo’naltirilgan xarajatlar ham erning 
bahosiga kiritiladi. 
Iqtisodiy samara beruvchi va ishlatish uchun yaroqli bo’lgan qazilma 
boyliklarining aniqlangan zaxiralari, shuningdek, ishlab chiqarilmagan moddiy 
aktivlar toifasiga kiradi. 
O’stirilmaydigan biologik resurslar
tarkibiga hosildor o’simliklar, chorva 
kabi xo’jalik sub’ektlari tomonidan hisobga olinmaydigan, biroq iqtisodiy faoliyat 
uchun foydalanadigan (o’rmonlar, baliq kabi maxsus etishtirilmagan) boyliklar 
kiritiladi. O’stirilmaydigan biologik resurslar milliy boylikning foydalanish huquqi 
berilgan sub’ekt qismida aks etadi. 
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Statistika komissiyasining tavsiyasiga binoan 
er usti suvlari er boyligi tarkibiga kiradi, suv resurslariga esa faqat er osti suvlari 
kiritilishi mumkin.