|
5. Xulosa:
1. Abulg’ozi Bahodirxonning “Shajarayi turk” asari nafaqat tarixiy, siyosiy,
etnografik, jug’rofiy ma’lumotlarga, balki lisoniy materialllarga ham boy asardir.
Bu asar tilidagi onomastik material misolida ham o’z ifodasini topgan.
2. “Shajarayi turk”da ulkan tarixiy davr ya’ni turkiy va mo’g’ul xalqlarining,
jumladan o’zbek xalqining qadimiy davrlardan XVII asrgacha bo’lgan tarixi
tasvirlanishi asar tilida atoqli otlarning boy materiallari o’z ifodasini topishiga bois
bo’lgan.
3. Asar tilidagi onomastik birliklarning salmoqli miqdorini antroponimlar
(ismlar, laqablar), toponimlar, etnonimlar, gidronimlar, oronimlar tashkil qiladi.
4. Asar tilida ham real, ham afsonaviy atoqli otlar uchraydi. Bu nomlarning
ma’no va etimologiyasi yuzasidan Abulg’ozi anchagina mulohazalar bildirgan, bu
fikrlarning aksariyati xalq etimologiyasiga tayangan talqinlardir.
5. Asar tilidagi nomlar grammatik tuzilishiga ko’ra bir morfemali (Turk,
Kun, Oy, Tog’, Qazoq), ikki morfemali (Mingtoy, Tengizxon, Olmaliq), ko’p
morfemali (Berdibekxon, Abdulmo’minxon)dir.
6. Asardagi nomlarning yasalish qolipini turk (o’zbek) tili bazasida, mo’g’ul
tili bazasida, ba’zilarini esa, arab, fors-tojik tili bazasida tahlil qilish mumkin.
7. Asar tilidagi nomlar tuzilishiga ko’ra ikkiga: tub strukturali nomlar va
yasama strukturali nomlarga bo’linadi. Tub strukturali ismlar hozirda yasovchi
asos va yasovchi qo’shimchalarga ajralmaydigan atoqli otlardir. (Turk, Qut,
Yulduz, Tengiz) kabi.
8. “Shajarayi turk” onomastikasi uchun affiksasiya usulida yasalgan nomlar
unchali xarakterli emas. Yasama strukturali nomlar tarkibida uchraydigan ba’zi
qo’shimchalar nomlarning shakily variantlari yoki erkalash-kichraytirish
shakllarini (Aynalchi, Aqatoy, Mangucha, Qoracha kabi) tshkil qiladi.
9. Asar tilidagi atoqli otlarning ma’lum qismini qo’shma kampanentli
nomlar tashkil qiladi. Qo’shma nomlar o’z qatlam (Beshbaliq, Qoraqurum,
Qorasuv) va o’zlashma qatlam (Abdulmo’min, Ziyoulmulk, Barsachar, Bog’i
xurram, Darband)ga mansubdir.
51
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.
1.
Каримов
.
И
.
Баркамол
авлод
–
Ўзбекистоннинг
пойдевори
.
Тошкент
:
Шарқ
, 1997
2.
Давлат
таьлим
стандартлари
.
Тошкент
: 16.08.2011
3.
Абулғози
Баҳодирхон
.
Шажарайи
турк
.1986
4.
Абдуллаев
В
.
А
.
Ўзбек
адабиёти
тарихи
–
Тошкент
:
Ўқитувчи
, 1964,
16-
б
.
5.
Бегимов
О
.
Т
.
Жанубий
Ўэбекистон
топонимларининг
ўзлашган
қатлами
.
НДА
.
Тошкент
: 1999.
6.
Бегматов
Е
.
Ўзбек
номлари
.
Т
: 1991
7.
Бегматов
Е
.
Номлар
ва
одамлар
.
Т
: 1966
8.
Бегматов
Е
.
Исм
чиройи
.
Т
: 1994
9.
Бегматов
Е
.
Ўзбек
исмлари
маьноси
.
Т
: 1998
10.
Бегматов
Е
.,
Орипов
У
.
Микротопоним
тушунчаси
ҳақида
. //
Ўзбек
тили
ва
адабиёти
, 2000-
й
., 3-
сон
.
11.
Донёров
Х
.
Ўзбек
халқининг
шажара
ва
шевалари
.
Т
: 1968
12.
Ёқубов
Ш
.
Навоий
асарлари
ономастикаси
.
НДА
Т
: 1994
13.
Латипова
Х
.
Жой
номларини
ифодаловчи
сўзлар
синонимияси
.//
Ўзбек
тили
ва
адабиёти
, 1997-
й
.,6-
б
.
14.
Нафасов
Т
.
Ўзбек
номномаси
.
Қарши
, 1993
15.
Нафасов
Т
.
Ўзбекистон
топонимларининг
изоҳли
луғати
.
Т
: 1988
16.
Наимов
С
.
Бухоро
вилояти
ойконимлари
.
НДА
.
Тошкент
: 1984.
17.
Охунов
Н
.
Жой
ва
номлар
.
Тошкент
: 1985
18.
Охунов
Н
.
Жой
номлари
таьбири
.
Тошкент
: 1994
19.
Орипов
Ў
.
А
.
Нурота
тумани
Макро
ва
Микротопонимиясининг
лисоний
таҳлили
.
НДА
Т
: 2003
20.
Турдибеков
М
.
Т
.
Абулғози
Баҳодирхоннинг
“
Шажараи
турк
”
ономастикаси
.//
Афтореферати
.
Тошкент
, 2001 –
йил
.
52
21.
Фахриддинов
А
.
Этнонимлар
тарихидан
.//
Ўзбек
тили
ва
адабиёти
,
1998-
й
., 1-
б
.
22.
Худойназаров
Ҳ
.
Шажарайи
турк
ва
унинг
ўрганилиши
. –
Тошкент
:
Ўқитувчи
, 1993.
23.
Худойназаров
Ҳ
.
Абулғози
Баҳодирхон
тарихчи
ва
адиб
.
Тошкент
:
Ўзбекистон
. 1993.
24.
Худойназаров
И
.
Антропонимларнинг
тил
луғат
тизимидаги
ўрни
ва
уларнинг
семантик
услубий
хусусиятлари
.
НДА
.
Т
: 1998
25.
Шоабдураҳмонов
Ш
.
Антропонимик
форматларнинг
таркибий
-
фуркционал
ривожи
ҳақида
. //
Ўзбек
тили
ва
адабиёти
2003-
й
., 4-
сон
.
26.
Ш
.
Камолиддин
.
Қадимий
исмлардан
ясалган
жой
номлари
.
Тошкент
, 2003-
й
.,2-
б
.
27.
Эназаров
Т
.
Топонимларнинг
этимологик
тадқиқ
қилишнинг
илмий
назарий
ва
амалий
-
усулий
асослари
. (
Туркий
топонимлар
мисолида
) 1-
китоб
,
Т
: 2001.
28.
Юнусов
М
.
Барҳаёт
аньаналари
. –
Тошкент
,
Ўзбекистон
, 1969, 60-
б
.
29.
Ўринбоев
Б
.
Жиззах
вилояти
топонимлари
.
Жиззах
, 1992-
й
.
30.
Қораев
С
.
Тошкент
топонимлари
.
Тошкент
: 1991
31.
Қиличев
Э
.,
Қиличев
Б
.
Э
.
Нутқ
маданияти
ва
услубият
асослари
.
Бухоро
, 2002-
й
.
32.
Ғуломов
Я
.
Хоразмнинг
суғорилиши
тарихи
. –
Тошкент
, 1969-
й
.,
211-
бет
.
53
M u n d a r i j a:
1.
Kirish. Ishning umumiy tavsifi…………………………………………7
2.
O’zbek nomshunosligi oldida turgan ba’zi masalalar…………………10
3.
“Shajarayi turk” onomistikasining lug’aviy tarkibi……………………36
4.
“Shajarayi turk” onomistikasining grammatik tuzilishi va yasalishi……48
5.
Xulosa……………………………………………………………………50
6.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati………………………………………51
Do'stlaringiz bilan baham: |
