Ч а с т ь V i главный редактор

455
“Young Scientist” . # 17 (307) . April 2020
Young Scientist Kazakhstan
Young Scientist Kazakhstan
Сурет 1. 
Өрттің таралуын және жану жүктемесінің жануын үлгілеу
Өрт қаупі есептеулерін жүргізу үшін ғимаратта өрттің 
дамуын болжауға және эвакуациялау жолдарын өрттің 
қауіпті факторларымен оқшаулану уақытын анықтауға 
мүмкіндік беретін құралдарды әзірлеу қажеттілігі туын-
дады. Өрт үлгісі ғимараттар мен құрылыстардағы жеке өрт 
қатерін есептеу үшін тағайындалған СИТИС бағдарлама-
сының кешеніне біріктірілді. Қазіргі уақытта көп ұйымдар 
СИТИС бағдарламасының кешенімен, оның ішінде СИ-
ТИС: ВИМ бағдарламасын пайдаланады [4].
Бұл ретте бірқатар жағдайларда интегралдық модель 
аймақтық және алаңдық үлгілердің алдында басымдыққа 
ие, өйткені салыстырмалы түрде аз еңбек шығыны кезінде 
үй — жайлар саны көп ғимараттарда өрттің дамуын бол-
жауға, оның ішінде өрттің қауіпті факторларының тігінен 
(мысалы, баспалдақтар бойынша) таралуын жүргізуге 
мүмкіндік береді, бұл аймақтық үлгілерде орындау мүмкін 
емес қызмет болып табылады.
Сурет 2. 
СИТИС: ВИМ бағдарламасында ғимаратындағы өртті үлгілеу
Өрт сөндіру үшін қажетті күштер мен құралдарды 
есептеу үдерісін автоматтандыру, сонымен қатар ғима-
ратта өрттің дамуының әртүрлі факторлары мен ерек-
шеліктерін ескеру, сонымен қатар жеке құрамның өртті 
сөндіруге дайындық сапасын айтарлықтай арттыру, адам-
дарды уақтылы және қауіпсіз эвакуациялауды қамтамасыз 
ету сияқты үдерістерде ғимараттарда өрттің дамуы туралы 
үлгілеуші бағдарламалардың көмегімен алынатын ақпарат-
тың саны мен сапасы маңызды рөл атқарады [5].
Компьютерлік үлгілеуді енгізу қажетті болып табыла-
тын өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің ең маңызды жүйесі 
өрт кезінде хабарлау және эвакуациялауды басқару жүйесі 
болып табылады. Ғимараттың үшөлшемді үлгілері эвакуа-
циялау үдерісін көрсетеді және қауіпсіз аймаққа көшірудің 
басталу уақытын бағалауға мүмкіндік береді. Сонымен 
қатар үлгілеу адамдардың мүмкін шоғырлануын анықтауға 
және жоспарланған эвакуация жолдарын оңтайландыруға 
мүмкіндік береді.
Бүгінгі таңда өрт күзетінің жеке құрамын даярлау мен 
оқытуға қаржы шығындарын қысқарту бойынша тиімді 
жолдарды әзірлеу ерекше маңызға ие болуда. Осы мақсатта, 
өрт сөндіру автомобилі коммуникациясының компью-
терлік 3D-үлгісін әзірлеу мақсаты қойылған. Мұндай ин-
терактивті кешенді жүргізушілердің, бөлімше командир-
лерінің және қарауыл бастықтарының алғашқы дайындығы 
барысында қолдану өрт сөндіру техникасына қызмет 
көрсету шығындарын айтарлықтай қысқартуға мүмкіндік 
береді.
Өрт қауіпсіздігі мәселесі бүгінгі күні көкейтесті және 
өзекті болып табылатын қазіргі қоғам жағдайында ком-

---