453
“Young Scientist” . # 17 (307) . April 2020
Young Scientist Kazakhstan
Young Scientist Kazakhstan
Менің ойымша, кейбір оқулықтар жиынтығында іске
асырылатын 1 және 3-қадамдар ең орынды болып табы-
лады. Бұл 2-ші нұсқада әр түрлі орталарда токтың ағу
заңдылықтары толық ашылмауына байланысты. Мұндай
тәсілде оқушылар тақырып материалының аяқталмауына
және оның кейбір бөлігін басқа бөлімдерге жатқызуына
байланысты тұрақты электр тогы туралы түсініктің тұтас
бейнесін қалыптастыру мүмкін емес.
Айырмашылығы 1 және 3-тәсіл тұрады біріктіру не-
месе бөлімшесінде материалдың электр тогы туралы ме-
талдардағы басқа орталар. Бір жағынан, бұл материалды
бөлу ақталған, өйткені ол барлық қалғандарына қарағанда
кең қолданылады, және электрондық теорияны бастапқы
қарастыру, содан кейін металдардағы токтың ағуының
негізгі заңдары әбден қисынды. Бірақ екінші жағынан, бұл
жағдайда металдар заттардың жеке тобына шығарылады
және әртүрлі орталарда токтың ағу суретін қабылдау тұта-
стығы бұзылады, олардың сипаттамалары мен заңдылықта-
рын салыстыру мүмкіндігі қиындайды, бірақ бұл тақырып
материалын толық меңгеру үшін маңызды.
3 тәсілді қолдану техникалық бейіндегі сыныптарда,
2-гуманитарлық сыныптарда, 1 — биологиялық-химиялық
бейіндегі сыныптарда неғұрлым орынды.
«Тұрақты электр тогы» тақырыбын оқу, басқа тақырып-
тар сияқты өз ерекшеліктері бар. Осылайша, менің ойымша,
негізгі проблема оқушыларға тоқ ағуының
ішкі механи-
змдерін көрсету мүмкін еместігі болып табылады, себебі
электр тогының «сыртқы көріністері» оқушыларға жақсы
таныс және олар күн сайын олармен кездеседі. Әр түрлі
орталарда (металл, сұйықтық, газ, вакуум немесе жарты-
лай өткізгіш болсын) электр тогының жүру заңдылықта-
рын зерттеу кезінде оқушыларға көп
айтылатын заряд
тасығыштардың өзін де, олардың қозғалыс сипатын де
көрсету мүмкін емес. Егер оқу фильмдерін, әр түрлі ин-
терактивті модельдерді барынша қолданса, онда әр түрлі
орталарда зарядтардың қозғалыс сипаты шартты түрде
көрсетілсе, бұл қиындықтарды ішінара еңсеруге болады.
Сонымен қатар, қазіргі уақытта осындай электрондық білім
беру ресурстары көп. Сонымен қатар, оқушылар әртүрлі
орталарда токтың жүру заңдылықтарын пайдаланатын
түрлі құралдардың құрылғысымен танысып,
оларды тіке-
лей қолдануға қарап, мектепте осындай жабдықтардың
жоқтығына байланысты жасау мүмкін емес. Мұндай бейне-
роликтер табиғи түсірілімдер түрінде де, компьютерде де
үлгіленген. Сонымен қатар осы тақырып бойынша көпте-
ген интерактивті тәжірибелер мен зертханалық жұмыстар
әзірленді, олар табиғи физикалық экспериментпен ауысты-
рылуы мүмкін емес, сонымен қатар осы зерттеулерді оның
қауіптілігіне, мектеп физика кабинетімен үйлеспеуіне бай-
ланысты жүргізуге мүмкіндік беретін тиісті жабдықтардың
жоқтығына байланысты.
Жоғарыда аталғандардың барлығы оқыт уда
көрнекіліктің жалпы әлемдік қағидатын іске асыруға
қатысы бар, ал Интерактивті тақта — осы қағидатты іске
асыруға арналған бірегей құрал болғандықтан, аталған
тақырыпты зерделеу кезінде интерактивті технология-
ларды қолдану қажет деп санаймын. Интерактивті тақта-
дағы суреттер мен бейнежазба арқылы токтың
пайда болу
және ағу механизмдерінің, аспаптардың принципті схема-
ларын көрсету, кадрды тоқтату және белгі, түзетулер енгізу
мүмкіндігін ескере отырып, оқушыларға тақырып материа-
лын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, интерактивті тақта осы тақырып бойынша
өте көп және іс жүзінде, олар математикалық заңдар
өрнектерімен қатар білімнің негізгі элементтерінің бірі
болып табылатын суреттерді, электр сұлбаларын,
вольт-
амперлік сипаттамаларды және т. б. қарапайым және
жылдам құру арқылы сабақ уақытын үнемдеу тұрғысы-
нан осында көмектеседі. Мұның бәрі жаңа материалды
оқу кезінде де, білімді бекіту және бақылау кезеңдерінде
де қажет болады.
Осы тақырыпты оқу кезінде ұқсастыққа сүйеніп, токтың
әртүрлі ортадағы өту заңдылықтарында жалпы белгілерді
табу қажет, ал Интерактивті тақтаны пайдалану экспери-
менттердің нәтижелерін ұжымдық талқылауға, әртүрлі
құбылыстар мен процестердің
жалпы белгілері бойынша
топтастыруға, жалпылама кестелерді, блок-схемаларды
және т. б. құрастыруға тамаша мүмкіндік береді.
Әрине, «тұрақты электр тогы» тақырыбы барлық
пәндерге тән материалдарды интерактивті тақтамен зер-
делеудің артықшылықтарын пайдалану тұрғысынан алып
тасталмайды.
Ә
дебиет:
1. Жүсіпқалиева Ғ. Қ. Джумашева А. А. Құбаева Б. С.. 2018. Мектепте физика курсын оқытудың теориясы мен әдісте-
месі. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мем-
лекеттік университеті. (Қолданылған күні 21.04.2020)
2. Оқу бағдарламасы. 2017. Назарбаев Зияткерлік мектептері ДББҰ — NIS-Рrogram. ДББҰ Басқармасының 2017
жылғы 16 тамыздағы (№ 41 хаттама) шешімі. (Қолданылған күні 21.04.2020)
3. К. Мәсімов. Назарбаев Зияткерлік мектептері» акционерлік қоғамының 2011–2020 жылдарға арналған даму стра-
тегиясы. N 1510 қаулысы. (Қолданылған күні 21.04.2020)
