38
4. MAVZU: VOYAGA YETMAGANLARDA SUITSIDAL HARAKATLARNI
ANIQLASH BO‘YICHA KO‘NIKMALARNI SHAKLLANTIRISH.
Maqsad:
Pedagoglar va ota-onalarda voyaga yetmaganlarda suitsidal
harakatlarni aniqlash bo‘yicha ko‘nikmalarni shakllantirish
Vazifalar:
Voyaga yetmaganlarning o‘z joniga qasd qilish harakatlarining
asosiy ko‘rinishlari to‘g‘risida tushunchalarga ega bo‘lish
O‘smirlar va yoshlardagi o‘z joniga qasd qilish xulq-atvorining
harakatlari to‘g‘risida tushunchalarga ega bo‘lish
Umumiy
vaqt:
2 soat
Usullar:
Slaydli taqdimot, aqliy hujum, munozara, kichik guruhlarda ishlash,
mashq va o‘yinlar.
Zarur
materiallar:
Flipchart, rangli markerlar, daraxt tasviri chizilgan vatman, meva
yoki gul shaklidagi stikerlar, qaychi, rangli qog‘oz, ruchka.
39
Mashg‘ulotning borishi.
Kirish qismi:
Videorolik
O‘z joniga qasd qilish haqida o‘ylash, o‘smirlar, umidsizlik va umidsizlik hissi
bilan to‘lib-toshgan bo‘lishiga qaramay, ongsiz ravishda boshqalarga o‘zlarining
niyatlari haqida "ishora" qilishlari mumkin. Ularning barcha harakatlarining mantiqiy
sababi, ularga yengillik va xavfsizlik hissi keltiradigan odamni topishdir. O‘z joniga
qasd qilish xatti-harakatlarining oldini olish imkoniyatini qo‘ldan boy bermaslik uchun
siz ushbu "belgilar" dan ehtiyot bo‘lishingiz kerak.
Quyidagi ogohlantirish belgilari bo‘lishi mumkin:
- Yashashni istamaslik haqidagi gaplar:
-"O‘lganim yaxshiroq", "Endi yashashni xohlamayman", "Men endi hech kimga
muammo bo‘lmayman", "Endi men haqimda tashvishlanishga hojat qolmaydi", "Uxlab
qolsamu va uyg‘onmasam yaxshi bo‘lardi", "Menga yordam bera olmaysiz", "Yaqinda
tugaydi";
- o‘lim istagi haqida hazillar, hayotning ma’nosizligi haqida kinoyali so‘zlar;
- adabiyot, rasm, musiqada o‘lim mavzusiga urg‘u berish; bu haqda tez-tez suhbatlar,
o‘z joniga qasd qilish usullari haqida ma’lumot to‘plash (masalan ijtimoiy tarmoqlarda);
-tanlangan o‘z joniga qasd qilish usuliga faol dastlabki tayyorgarlik (masalan,
tabletkalarni yig‘ish, zaharli moddalarni saqlash);
-do‘stlarini o‘z joniga qasd qilish to‘g‘risida qaror qabul qilish to‘g‘risida xabardor
qilish (to‘g‘ridan to‘g‘ri va bilvosita);
- o‘z joniga qasd qilish harakatlari ehtimoli haqida bilvosita ishoralar, masalan,
fotosuratini qora ramkaga joylashtirish;
- asabiylashish, ma’yuslik, tushkun kayfiyat, qo‘rquv, nochorlik, muhtojlik, umidsizlik,
yolg‘izlik tuyg‘ularining namoyon bo‘lishi ("hech kim meni tushunmaydi va hech
kimga kerak emasman"), his-tuyg‘ularni boshqarish qiyinligi;
-o‘ziga, atrofidagi dunyo va kelajakka salbiy baho berish, kelajak istiqbollarini
yo‘qotish;
- doimiy past kayfiyat, qayg‘u, boshqalar oldida aybdorlik hissi;
40
- bu bola uchun g‘ayrioddiy, o‘ziga xos bo‘lmagan xatti-harakatlar (ko‘proq beparvolik,
jizzakilik, agressivlik; g‘ayrioddiy yolg‘izlikka intilish, muloqotchan bolalarda ijtimoiy
faollikning pasayishi va aksincha, kamtar va kamgap bolalarda xatti-harakatlar tez
qo‘zg‘aluvchan, muloqotchan bo‘lib qoladi); spirtli ichimliklarni, psixofaollashtiruvchi
moddalarni suiste’mol qilish;
- xavfli harakatlarga intilish, muammolarni inkor etish;
-o‘qish samaradorligining pasayishi, dars qoldirish, uy vazifalarini bajarmaslik;
-o‘ziga yaqin bo‘lgan atrofdagilar bilan ramziy xayrlashuv (shaxsiy buyumlarni,
fotosuratlarni tarqatish, do‘stlar va qarindoshlarga bag‘ishlangan videorolik tayyorlash
va namoyish qilish); begonalarga katta shaxsiy ahamiyatga ega narsalarni berish;
- bir o‘zi qolishga urinish: xonaga bekinib olish, qochib ketish va do‘stlardan yashinish
(boshqa ogohlantirish belgilari bo‘lsa).
Do'stlaringiz bilan baham: |