Istiqlol avlodi

 

---

38 
4. MAVZU: VOYAGA YETMAGANLARDA SUITSIDAL HARAKATLARNI 
ANIQLASH BO‘YICHA KO‘NIKMALARNI SHAKLLANTIRISH.
Maqsad: 
Pedagoglar va ota-onalarda voyaga yetmaganlarda suitsidal 
harakatlarni aniqlash bo‘yicha ko‘nikmalarni shakllantirish 
Vazifalar: 

Voyaga yetmaganlarning o‘z joniga qasd qilish harakatlarining 
asosiy ko‘rinishlari to‘g‘risida tushunchalarga ega bo‘lish 

O‘smirlar va yoshlardagi o‘z joniga qasd qilish xulq-atvorining 
harakatlari to‘g‘risida tushunchalarga ega bo‘lish 
Umumiy 
vaqt: 
2 soat 
Usullar: 
Slaydli taqdimot, aqliy hujum, munozara, kichik guruhlarda ishlash, 
mashq va o‘yinlar. 
Zarur 
materiallar: 
Flipchart, rangli markerlar, daraxt tasviri chizilgan vatman, meva 
yoki gul shaklidagi stikerlar, qaychi, rangli qog‘oz, ruchka.
 

---

39 
Mashg‘ulotning borishi. 
Kirish qismi:
Videorolik
O‘z joniga qasd qilish haqida o‘ylash, o‘smirlar, umidsizlik va umidsizlik hissi 
bilan to‘lib-toshgan bo‘lishiga qaramay, ongsiz ravishda boshqalarga o‘zlarining 
niyatlari haqida "ishora" qilishlari mumkin. Ularning barcha harakatlarining mantiqiy 
sababi, ularga yengillik va xavfsizlik hissi keltiradigan odamni topishdir. O‘z joniga 
qasd qilish xatti-harakatlarining oldini olish imkoniyatini qo‘ldan boy bermaslik uchun 
siz ushbu "belgilar" dan ehtiyot bo‘lishingiz kerak. 
 
Quyidagi ogohlantirish belgilari bo‘lishi mumkin: 
- Yashashni istamaslik haqidagi gaplar:
-"O‘lganim yaxshiroq", "Endi yashashni xohlamayman", "Men endi hech kimga 
muammo bo‘lmayman", "Endi men haqimda tashvishlanishga hojat qolmaydi", "Uxlab 
qolsamu va uyg‘onmasam yaxshi bo‘lardi", "Menga yordam bera olmaysiz", "Yaqinda 
tugaydi"; 
- o‘lim istagi haqida hazillar, hayotning ma’nosizligi haqida kinoyali so‘zlar; 
- adabiyot, rasm, musiqada o‘lim mavzusiga urg‘u berish; bu haqda tez-tez suhbatlar, 
o‘z joniga qasd qilish usullari haqida ma’lumot to‘plash (masalan ijtimoiy tarmoqlarda); 
-tanlangan o‘z joniga qasd qilish usuliga faol dastlabki tayyorgarlik (masalan, 
tabletkalarni yig‘ish, zaharli moddalarni saqlash); 
-do‘stlarini o‘z joniga qasd qilish to‘g‘risida qaror qabul qilish to‘g‘risida xabardor 
qilish (to‘g‘ridan to‘g‘ri va bilvosita); 
- o‘z joniga qasd qilish harakatlari ehtimoli haqida bilvosita ishoralar, masalan, 
fotosuratini qora ramkaga joylashtirish; 
- asabiylashish, ma’yuslik, tushkun kayfiyat, qo‘rquv, nochorlik, muhtojlik, umidsizlik, 
yolg‘izlik tuyg‘ularining namoyon bo‘lishi ("hech kim meni tushunmaydi va hech 
kimga kerak emasman"), his-tuyg‘ularni boshqarish qiyinligi; 
-o‘ziga, atrofidagi dunyo va kelajakka salbiy baho berish, kelajak istiqbollarini 
yo‘qotish; 
- doimiy past kayfiyat, qayg‘u, boshqalar oldida aybdorlik hissi; 

---

40 
- bu bola uchun g‘ayrioddiy, o‘ziga xos bo‘lmagan xatti-harakatlar (ko‘proq beparvolik, 
jizzakilik, agressivlik; g‘ayrioddiy yolg‘izlikka intilish, muloqotchan bolalarda ijtimoiy 
faollikning pasayishi va aksincha, kamtar va kamgap bolalarda xatti-harakatlar tez 
qo‘zg‘aluvchan, muloqotchan bo‘lib qoladi); spirtli ichimliklarni, psixofaollashtiruvchi 
moddalarni suiste’mol qilish; 
- xavfli harakatlarga intilish, muammolarni inkor etish; 
-o‘qish samaradorligining pasayishi, dars qoldirish, uy vazifalarini bajarmaslik; 
-o‘ziga yaqin bo‘lgan atrofdagilar bilan ramziy xayrlashuv (shaxsiy buyumlarni, 
fotosuratlarni tarqatish, do‘stlar va qarindoshlarga bag‘ishlangan videorolik tayyorlash 
va namoyish qilish); begonalarga katta shaxsiy ahamiyatga ega narsalarni berish; 
- bir o‘zi qolishga urinish: xonaga bekinib olish, qochib ketish va do‘stlardan yashinish 
(boshqa ogohlantirish belgilari bo‘lsa).