Istiqlol avlodi

O‘smirlar va yoshlardagi o‘z joniga qasd qilish xulq-atvorining xususiyatlari 
Mutaxassislarning fikricha, o‘smir o‘z joniga qasd qilish orqali vaziyatni 
o‘zgartirishga harakat qiladi: 
Kuchli xavotirlardan xalos bo‘lishga, zarar yetkazuvchi sharoitlardan 
uzoqlashishga, rahm-shafqatni va hamdardlikni uyg‘otishga, yordamga erishish, 
muammolariga e’tibor qaratish. 
O‘z joniga qasd qilish xatti-harakati uni xafa qilganlardan "keyin bu ishidan 
pushaymon bo‘ladi" kabi, qasos olish hissi bilan ta’riflanishi mumkin, ko‘pincha bu 
"umidsizlik harakati"dir. 
Bundan tashqari, o‘smirning hayotiy muammolariga to‘g‘ri munosabatda 
bo‘lishiga imkon bermaydigan shaxsiy xususiyatlar mavjud bo‘lib va ular ma’lum 
bir sharoitda o‘z joniga qasd qilishga moyillik tug‘diradi: 
- o‘z ehtiyojlari va istaklarini qondirish yo‘llarini topa olmaslik; 
- qiyin vaziyatlardan chiqish yo‘lini izlashdan bosh tortish, stressga nisbatan sust 
qarshilik; 
- unga ta’sir o‘tkaza oladigan odamlarga, kattalar dunyosiga umumiy salbiy munosabat 
(ularga yordam berishga intilganlarga (qarindoshlar, shifokorlar, psixologlar) 
ishonchsizlik); 
- emotsional beqarorlik (shuningdek, hissiy stressni yengillashtira olmaslik); 
- yuqori ta’sir; 

---

35 
- murosasizlik; 
- muammolarni to‘g‘ri hal qilish ko‘nikmalarining yetishmasligi. 
Shu bilan birga, mutaxassislar o‘smirlarning o‘z joniga qasd qilish xatti-
harakatlarini shakllantiradigan mexanizmlarni ajratadilar. Ular orasida egotsentrizm 
(o‘smir dunyosi asosan o‘zidan iborat; bola qiyin turmush sharoitiga tushib qolganda, u 
tashvishlana boshlaydi, azoblanadi, o‘z qobig‘iga kirib oladi- egotsentrizm bu yerda 
o‘zini o‘zi inkor etish xarakterini oladi) va autoagressiyaga (o‘smirlik davrida 
agressivlik darajasi ko‘tariladi va agar o‘ziga nisbatan salbiy munosabat shakllansa, 
tajovuzkorlik o‘ziga qaratiladi) va pessimistik munosabat. Bundan tashqari, o‘smirlik 
davrida hayotiy maqsadlar, qadriyatlar, munosabatlar hali to‘liq shakllanmagan (yoki 
sust shakllangan bo‘ladi). Bunday qadriyatlar va hayotiy tajriba yo‘qligida "bu hayotni 
tark etish" g‘oyasi ustun bo‘lishi mumkin. 
Mutaxassislar yoshlik davrida o‘z joniga qasd qilish xatti-harakatlarining bir qator 
xususiyatlarini aniqlaydilar. 
Avvalo, bu yoshdagi bolalar ta’sirchanlik va ishonuvchanlikning kuchayishi bilan, 
kayfiyatning o‘zgarishiga moyilligi, tanqidiy mulohaza qilish qobiliyatlarning zaifligi 
va egotsentrik intilishlari bilan ajralib turadi. O‘smirlik davriga o‘tish bilan 
ehtiyojlarining qondirilmasligi, atrof-muhitga va o‘z shaxsiyatiga pessimistik baho 
berishga, o‘zini analiz qilishga moyillik kuchayadi. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, 
o‘smirlar ko‘pincha o‘zi xohlagan narsadan, boshqalar ulardan nimani xohlashlarini 
ajrata olmaydilar.