Toshkent moliya instituti ―bank ishi‖ kafedrasi

 Kreditga layoqatlilikni baholashning qo‗shimcha ko‗rsatkichlari 
YUqorida ta‘kidlaganimizdek, mijozning moliyaviy holatini baholashda aniq 
bir xulosaga kelish uchun kreditga layoqatlilikning asosiy ko‗rsatkichlariga 
qo‗shimcha sifatida kreditga layoqatlilikning qo‗shimcha ko‗rsatkichlari tahlil 
qilinadi. Korxonaning kreditga layoqatlilikning qo‗shimcha ko‗rsatkichlari asosan 
mijozning aylanma aktivlari holatini yanada chuqurroq tahlil qilishni ko‗zda tutadi. 
Ma‘lumki, qisqa muddatli kreditlar xo‗jalik sub‘ektlarining aylanma aktivlariga
beriladi. SHuning uchun mijozning kreditni o‗z vaqtida bankka qaytara olish 
qobiliyati ham uning aylanma aktivlaridan foydalanishidagi samaradorlik 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
darajasiga qarab belgilanadi. Xo‗jalik sub‘ektlari aylanma aktivlardan qanchalik 
samarali foydalanayotgan bo‗lsa va aylanma aktivlarning aylanish tezligi qanchalik 
yuqori bo‗lsa, kreditdan foydalanish samarasi va uni o‗z vaqtida bankka to‗lash 
imkoniyati ham shunchalik yuqori bo‗lishi mumkin. Biz aylanma mablag‗larning 
samaradorlik ko‗rsatkichlari to‗g‗risida oldingi paragraflarimizda kengroq 
to‗xtalgan edik. SHu bois biz qisqacha bo‗lsada kreditga layoqatlilikning 
qo‗shimcha ko‗rsatkichlarni keltirib o‗tmoqchimiz. Bu ko‗rsatkichlardan biri bu 
aylanma aktivlarning aylanish koeffitsienti hisoblanadi. 
Aylanma mablag‗larning aylanishi koeffitsienti (Kl) joriy aktivlarning 
aylanish tezligi va aktivlarga qo‗yilgan mablag‗larning pul mablag‗lariga aylanish 
tezligini harakterlab, u ma‘lum davr(oy, kvartal, yil) ichida aylanma mablag‗lari 
necha marta aylanganligini ifodalaydi : 
Realizatsiya qilingan mahsulot xajmi 
Kob =–––––––––––––––––––––––––––––––––––– 
aylanma mablag‗larning o‗rtacha xronologik qoldig‗i 
Kob. ni hisoblash aylanishni prognozlash va kreditlash muddatini aniqlashga 
imkon yaratadi. Aylanma aktivlarning aylanishi koeffitsienti aylanma aktivlarning 
harakati tezligini ifodalaydi va tahlil qilinayotgan davrda mahsulotni sotishdan 
tushumlarning cheklanishi hamda aylanma aktivlarning o‗rtacha qiymatini 
hisoblab borishga imkon yaratadi. 
SHuningdek, aylanma aktivlarning kunlarda aylanishini ham hisoblash 
mumkin. Bu ko‗rsatkich korxona aylanma mablag‗larining bir marta aylanishi (P-
T-I/CH-T-P) uchun necha kun ketishini ko‗rsatadi. 
(O kunlarda Aylanma mablag‗larining o‗rtacha qoldig‗i x 360 kun aylanishi)
A
k
= –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––; 
realizatsiya hajmi 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
Aylanma aktivlar aylanishiga qancha kam kun ketsa, korxonaning foyda olishi, 
binobarin kreditni bankka to‗lashi shuncha tez amalga oshiriladi.