Toshkent moliya instituti ―bank ishi‖ kafedrasi

Bank kafolati
(kafillikdan farqli ravishda) asosiy majburiyatdan bog‗liq 
emas

 
2. Majburiyat sub‘ektlari bo‗yicha

 
Qonun bo‗yicha bank garantlari 
sifatida faqat kredit muassasalari va sug‗urta tashkilotlari qatnashishi

kafil sifatida 
esa turli yuridik va jismoniy shaxslar qatnashishi mumkin

 
3. Munosabatlarni o‗rnatish shakli bo‗yicha

 
Bank-garantlar bank-
kreditorlari bilan bank kafolati shartnomasini tuzadilar yoki ularga kafolat xati 
yuboradilar

Kafillilik munosabatlari esa bank-kreditor va kafil o‗rtasida kafillik 
shartnomasi tuzilishi natijasida o‗rnatiladi

Ko‗pchilik (asosan kam tajribali garantlar) nimani boshdan kechirishlarini

qachon qarz oluvchi olgan kreditini qaytarishini yo xohlamasa yoki qaytara 
olmasa

taxmin qila olmaydilar

Tajribali britan iqtisodchisi Kristofer A

Blumfild 
kafolat berayotgan paytida ba‘zi bir qoidalarga e‘tibor berishni maslahat beradi

Buning uchun siz quyidagilarga ishonch hosil qilishingiz kerak: 
1) 
Kafolatlanayotgan shartnomaning mustahkamligiga ishonish; 
2) 
Berilgan kreditni qoplash bo‗yicha masalalarni yaxshilab ko‗rib 
chiqish; 
3) 
Bank-kreditor bilan kafolatni taqdim etish to‗g‗risida kelishish

bunda 
kafolat summasi sizning aktivlaringiz qiymatidan yuqori bo‗lmasligi kerak

Bank kafolati berilganiga qarz oluvchi garantga mukofot to‗laydi

CHaqirilmaydigan kafolat
– bu kafolat chaqirilishi

bekor qilinishi yoki 
o‗zgartirilishi (agar bank-garant bank-kreditor bilan oldindan kelishib olmagan 
bo‗lsa) mumkin emas

Ammo qonun bo‗yicha chaqiriladigan kafolatni qo‗llash 
ham ta‘qiqlanmagan

Agar bank kafolati to‗g‗risidagi shartnomada: ―bank kafolati 
chaqiriladigan xarakterga ega‖ deb aniq belgilangan bo‗lsa

bunda garant xohlagan 
paytida bergan kafolatini bekor qilishi mumkin

Agar kreditor chaqiriladigan 
kafolatga rozilik bildirsa

uning ishi bitdi degan gap

CHunki bunday kafolat 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
bo‗yicha mablag‗ni kreditor hech qachon ololmaydi

SHuning uchun kreditorlar 
kafolat turiga juda e‘tibor bilan qarashlari lozim

Bank-kreditor

qarz oluvchi va garant o‗rtasidagi munosabatlarda eng muhim 
jihati bu bank kafolatini kuchga kirish vaqtini aniqlash hisoblanadi

Qonunda 
belgilab o‗tilgan bank kafolati u berilgan kundan boshlab kuchga kirishi 
to‗g‗risida

agar kafolatda boshqa hol nazarda tutilmagan bo‗lsa

Amaliyotda kafolatni kuchga kirishining boshqa hollari ham mavjud: 
- qarz oluvchi garantga kafolat summasidan aniq foiz hisobida komission 
mukofot o‗tkazilgandan keyin; 
- qarz oluvchining hisob raqamiga barcha kredit summasi o‗tkazilgandan 
keyin; 
- kredit shartnomasida ko‗rsatilgan maqsadlar bo‗yicha kredit ishlatilganda va 
boshqa hollarda kafolat kuchga kiradi

Bank kafolatini ijro etilishi to‗g‗risidagi kreditor talabi u tomonidan yozma 
shaklda kafolatda ko‗rsatilgan hujjatlar bilan birga garantga taqdim etilishi kerak. 
Agar qarz oluvchining majburiyati bo‗yicha yo‗l qo‗yilgan qoidani buzib 
o‗tish hollari bo‗lsa u albatta ko‗rsatib o‗tilishi lozim. 
SHundan so‗ng garant benefitsiar talabini qabul qilish paytida yuzaga kelgan 
aniq majburiyatlarni bajarishi, ya‘ni: 
- kechiktirmasdan bu haqda prinsipal (qarz oluvchi)ga xabar berish va unga 
talabnomaning nusxasini barcha ilova qilinadigan hujjatlar bilan birga yuborishi; 
- berilgan muddatda benefitsiar (kreditor) talabini ilova qilingan hujjatlar 
bilan birga ko‗rib chiqishi va bu talabnoma va hujjatlar kafolat shartlariga to‗g‗ri 
kelishini aniqlashi zarur

Umumiy me‘yorlarga muvofiq hujjatlar birinchi navbatda kafolat bilan 
ta‘minlangan prinsipal majburiyatlarini ijro etilmasligini tasdiqlashi kerak

Ammo 
bunday hujjatlarni yig‗ish benefitsiar uchun ancha mushkuldir va bu bank kafolati 
bo‗yicha to‗lovni olish imkoniyatini kamaytiradi

Bunday hujjatlarga: 

---

«Bank ishi» fani. «Bank ishi» kafedrasi. TMI-2015. Tel:+(998)71 234-43-42, email: 
[e-mail]
- kafolat bilan ta‘minlangan majburiyatni prinsipial tomonidan bajarilmaslik 
holatini o‗rnatuvchi sud

arbitraj sudi qarori; 
- qarz oluvchining majburiyatini bajarmasligini rad etish to‗g‗risida hujjatlar 
va boshqalar kiradi

Barcha kreditor va garant o‗rtasidagi munosabatlar bank kafolati 
shartnomasida aniqlanadi

bu qoidaga rioya qilmaslik yoki yozma shaklda 
shartoma tuzmaslik shartnoma haqqoniy emasligidan dalolat beradi

Kafolat yoki 
ikki tomonlama shartnoma garant tomonidan kreditorga yuborilgan kafolat xati
orqali rasmiylashtiriladi
