M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

265-shınıǵıw.
Tekstti oqıń. Mazmunın sóylep beriń. Teksttegi 
qara hárip penen jazılǵan sózlerge túsindirme jasań.
Qaraqalpaq awılları
Burınǵı qaraqalpaq awıllarınıń qısta jasaǵan jeri 
qıslaw 
dep ataladı. Qıslawlar qamıstan, jıńǵıldan, sheńgelden isle-
nedi. Olardıń túbi jerge kómilip, ortasınan 
qıspaq
buwıladı. 
Bul 
qoralar
bir qońsı menen ekinshi qońsınıń qoraları bir-
birine tutastırılıp úlken qora islenedi. Onday qora keń kólemdi 
óz ishine aladı. Olar 
kóshe-kóshe
boladı. Bunday qalıń 
qonıslasqan awıldı 
bir gúreń awıl
dep ataydı.
Qıslawda qoraladıń ishine 
qara úyler
tigiledi. Qıs ayları 
awıl adamları usı úylerdiń ishinde ómir keshiredi. Qıstıń 
qattı ayazlı keshelerinde qara úydiń ortasındaǵı 
oshaqqa
ot 

---

144
jaǵıladı. Qattı ayaz kúnleri balalar kúni menen sol oshaqtıń 
dógereginde boladı. Tún bolǵanda jatar waqta úy ishiniń 
hámmesi bir kórpege tıǵıladı. Adamnıń demi menen jatqan 
kórpeniń ernegine 
qıraw
qatadı. Jas balalardıń kiyimi tek ǵana 
bir kóylekten ibarat boladı. Túnde kórpede jatqanda kóylekle-
rin sheship jatadı. Azanda balalar jalańash etine suwıq kóylek-
ti kiyiwge jerkenip, apasına:
— Apa, kóylegimdi jılıtıp ber, — dep dawıslaydı. Miyir-
man ana balasınıń kóylegin janıp turǵan ottıń jalınına 
qop
-
salay
jılıtıp, balasına kiygizedi.
(Q. Á.)
266-shınıǵıw. 
Berdaqtıń «Balam» qosıǵınan berilgen úzindini 
oqıp, aqıl-násiyat hám tárbiyalıq áhmiyetine dıqqat etiń hám sol 
sanap berilgen qosıq qatarlarınıń mánisin túsinip alıń.
Altaqlama, taltaqlama,
Birew urdı dep jılama,
Ash bolaman dep oylama,
Jigerli bol jastan, balam.
Óshińdi al dushpanıńnan,
Kúshińdi jıyna jasıńnan,
Xalqıń qalmasın qasıńnan,
Kishipeyil bol jastan, balam.
Belińdi buw, jeńińdi túr,
Dos-dushpanıńdı sınap júr,
Jaqsı sózge qulaǵıń túr,
Jaman sózden qashqıl, balam.
Malım joq dep hesh muńayma,
Berer qudayım mańlayǵa,
Dushpanǵa túspe ońayda,
Kóziń ashıp júrgil, balam.