M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

255-shınıǵıw.
 
Kóshirip jazıń. Gáptiń ekinshi dárejeli aǵzalarınıń 
astın sızıń. Olardıń qanday sóz shaqaplarınan bolǵanın hám qanday 
sorawlarǵa juwap beretuǵının aytıń.
1. Arkadiy qalanıń sırtına shıǵıp ketti. 
(A. Ó.) 
2. Jan-
taqlardı qoylar pıtırlatıp jey basladı. 
(M. D.) 
3. Jámiyla kir-
piklerin ústi-ústine qaqtı. 4. Hár waqta taqır muzǵa asaydıń 
girsh etip tiygen dawısı qulaqqa tal-tal keledi. 
(K. S.)
5. Ap-
paq paxta jawdırasıp, jarqırasıp ashıldı. 
(T. J.)
6. Bunı sezgen 
Aqılbek keynine onsha qaray bermedi. 
(S. X.) 
256-shınıǵıw. 
Kóshirip jazıń. Pısıqlawıshlardıń astın sızıp, 
olardıń bildiriliwin, sorawların, qaysı túri ekenin anıqlań.
Bizler awılǵa jaqınlasa basladıq. Endi jol biraz tegislew edi. 
Men mashinanı qattıraq aydadım. Bizler tım-tırıs otırmız. 
Mashina awıldıń arasınan ótip baratırǵan edi.
Otırǵan jerimnen turıp, diywaldan háwlige qaray basla-
dım. Oshaq basında qatın-qalashlar úymelesip júr. Úlken 
samawrınnan burqasınlap tútin shıǵıp atır.
Ol waqıtları áyne báhár edi. Taw eteklerinde lala gúlleri 
ashılǵan. Bala waqtımnan beri, men bul shoqtay jaynap turǵan 
gúllerdi jaqsı kóretuǵın edim. 
(Sh. A.)

---

139
257-shınıǵıw.
«Biziń mektep», «Eslew hám qádirlew kúni»
degen 
temanıń birewin tańlap, kishi kólemli shıǵarma jazıń. Shıǵarmanıń 
jobasın ózleriń dúziń. Dúzgen gáplerińizde bas aǵzalar hám ekinshi 
dárejeli aǵzalar qatnasqan bolsın.
66. Gáp aǵzalarınıń orın tártibi
258-shınıǵıw.
Oqıń. Orın tártibi boyınsha qaysı aǵzanıń qaysı 
aǵzaǵa qatnaslı ekenin hám olardıń ornalasıw tártibin (tuwra tár-
tipte me yamasa orın almasıw tártibinde me) anıqlań. 
Xalıq, ayrıqsha jaslar kitaptı kóp oqıydı, súyip oqıydı. 
Bul, álbette, jaqsı. Mártlik islerge ruwxlandıratuǵın kitaplar 
az emes. Kitap óz oqıwshılarına eń jaqsı, eń sáre nárse-
lerdi úyretedi. Kóp adamlar, ásirese, mádeniyat máselesinde 
kitapqa elikleydi. Kitapta oqılǵan mádeniyattı ózine, awılǵa 
endirgisi keledi, menińshe, bul da jaqsı. Sebebi, kitap jaqsını 
násiyatlaydı. 
— Tuwrı, tuwrı... — dep tastıyıqladı Hasıl Turımbetov. 
(Ó. X.)
Gáptiń grammatikalıq tiykarın, onıń quramın bas 
aǵzalar dúzedi. Baslawısh gáptiń basında, al bayanla-
wısh baslawısh haqqındaǵı jańalıqtı xabarlap, gápti 
tıyanaqlaytuǵın bas aǵza bolǵanlıqtan gáptiń keyninde 
jaylasadı.
Gáptiń ekinshi dárejeli aǵzaları, kóbinese bas aǵza-
larǵa qatnaslı onı sıpatlap kelgenlikten, bas aǵzalarǵa 
ǵárezli onıń átirapına ornalasadı.
Gáp aǵzalarınıń orın tártibi eki túrli boladı: