O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

208

---

ammo o'zaro bog'langan A D P lar majmuasi mavjud bo'lishi ko'zda tuuTadi.
Majmua ADPlarining tarkibi quyidagicha: „Provodka-Asosiy kitob-Balans",
mehnat va ish haqining hisobi, fond laming hisobi, moliyaviy natijalaming
hisobi, korxonaning moliyaviy holatining tahlili. Buxgalteriya vazifalari
a n ’anaviy m ajm uasining tarkibi yangi bosh q aru v, savdo va tahliliy
m odullarining yaratilishi hisobiga kengaytirilishi m um kin. Bunda asosiy
tam oyilga rioya qilish zarur — A D P lar o'zaro axborotli bog'langan
bo'lishi kerak, bu faqat A D P lam ing butun m ajm uasini bitta firmadan
xarid qilinganda mumkin.
1 1 .1 .3. Audit faoliyatini kompyuterlashtirish asoslari
Audit deganda korxona va iqtisodiy obyektlar moliyaviy xo'jalik 
faoliyatini tekshirib berish, ular ishining iqtisodiy ekspertizasini o'tkazish 
tushuniladi. Auditorlik faoliyatining asosiy sharti — to'la mustaqillikka ega 
bo'lish, hech kimga qaram bo'lmaslik, o'z ishini har bir mamlakatda 
yoki halqaro miqyosda qabul qilingan hisob-kitob va taftish qoidalariga 
binoan olib borishdir. Audit faoliyatining ikki turi mavjud: ichki va tashqi 
audit. Tashqi audit xolis firma tomonidan awaldan tuzilgan kontrakt 
asosida bajariladi. Ichki audit esa shu korxonada ishlovchi xolis mutahassislar 
tomonidan korxona rahbarlarining buyurtmasiga binoan amalga oshiriladi.
Tashqi audit quyidagi funksiyalarga ega:
• tekshiruv-taftish;
• baholovchi-maslahatlashuv.
Tekshiruv-taftish funksiyasiga audit bo'limi, hisobchi xodimlar, 
hisobot tizimi va hisob-kitob hujjatlari kiradi.
Baholovchi-maslahatlashuv funksiyasiga esa rahbariyat faoliyati va 
maslahatlar kiradi.
Ichki audit funksiyalari quyidagilar:
• tekshiruv-taftish;
• maslahatlashuv-bashoratlash.
Ichki auditning tekshiruv-taftish funksiyasiga hisobot tizimi va hisob- 
kitob hujjatlari kiradi.
Tashqi audit deganda hisobotlaming ishonchliligi, to'laligi va mavjud 
qonunga asoslanganligini aniqlash maqsadida xo'jalik subyektining xolisona 
ekspertizadan o'tkazish va chop qilinadigan moliyaviy hisob-kitoblami 
tahlil qilish, shuningdek, hisob-kitob, soliq, moliya, tashkiliy va boshqa 
masalalar bo'yicha maslahatlashish tushiniladi.
2 — R.X. Alimov va boshq.
209

---