O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

A uditorlik faoliyatini kom pyuterlashtirish tizim i quyidagi k om -
ponentlurdan tuzilishi lozim:
1. Audit jarayonini gavdalantirish uchun iqtisodiy-m alem atik, iqti-
sodiy-tashkiliy va axborotlashtirilgan modellar.
2. M odellarni amalga oshirishni ta ’minlash uchun texnik, dasturiy,
axborotlashtirilgan va boshqa vositalar.
Shu tasavvurlardan kelib chiqqan holda kompyuter tizimi funk­
sional va ta ’minlovchi qismlardan tashkil topishini aytish mumkin. 
Funktsional qism uslubiyatlar, auditni bajarish usul va hollari majmu- 
yidan tashkil topadi hamda ular axborotlashgan va matematik modellar, 
standartlar, normalar va h.k.larda ta’minlanadi. Ta’minlovchi qism esa 
audit funksiyalarini amalga oshirish uchun mo'ljallangan bo'lib, u 
axborotlashgan, dasturiy, texnik va boshqa ta’minotlardan tashkil topishi 
kerak.
Auditorlik faoliyatini kompyuterlashtirish tizimini qurishning tashkiliy 
formalari erishiladigan maqsadlaiga bogliq, chunki auditorlik masalalarining 
klassifikatsiyasidan ko'rinadiki, barcha tizimlar ikki sinfga bo'linishi 
mumkin:
• tashqi auditorlik faoliyatini kompyuterlashtirish uchun tizimlar;
• ichki auditni kompyuterlashtirish tizimi.
Axborotlashgan bazani tashkil qilish usullariga bog'liq holda bu sinflami 
kompyuterlashtirish turli xil formalarda bo'lishi mumkin. Axborotlashgan 
baza quyidagi ko'rinishda amalga oshirilishi mumkin:
• lokal fayllar yig'indisi — bir turdagi hisobot hujjatlari va ishlab 
chiqilgan standart vositalarning operatsion tizim va amaliy dasturda 
ifodalanishi;
• m a’lumotlar bazasi, maxsus kriteriy va MBBT ishlab chiqilgan 
dasturlarga asoslangan birlamchi hujjatlarda ifodalanishi;
• qoidalar bazasi, ekspert — auditorning qoidalar va mantiqiy 
dasturlash vositalari yordamida ishlab chiqarilgan bilimlaming ifo­
dalanishi.
1 1 .2 . Bank faoliyatida avtom atlashtirilgan axborot tizim lari