O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

— korporativ 
tashkiliy tuzilmalar (yuridik 
shaxslar) tomonidan o'zining faoliyatini moliyalashtirish uchun muoma­
laga chiqarilgan qarz instrumentlari.
2008—2009-yillarda qo'shimcha emissiya qilingan aktsiyalarning 
tarkibida imtiyozli aktsiyalar sonining hissasi oldingi yillardagi 1,1—2,2 
foizdan 0,6—0,7 foizgacha pasaydi. Ushbu holat qo'shimcha emissiyalarda 
davlat ishtirokining oshganligi, ya’ni davlat tomonidan banklardagi 
nazoratni olishga bo'lgan qiziqishning yuqoriligi bilan izohlanadi.
Markaziy bank tomonidan ichki valuta bozorini yanada rivojlantirish 
va erkinlashtirish, uning doimiy barqaror faoliyat yuritishini ta’minlash 
yuzasidan tegishli chora-tadbirlar amalga oshirilib borildi.
Valuta bozori — xorijiy valutalar yoki xorijiy valutadagi to'lov hujjatlari 
bo'yicha operatsiyalami amalga oshirish bilan bog'liq iqtisodiy munosa­
batlaming alohida sohasi.
O'tgan yillar ichida mamlakatda iqtisodiyotning strategik ahamiyatga 
ega bo'lgan tarmoqlarini shakllantirishga qapatilgan samarali iqtisodiy 
islohotlar amalga oshirildi. barqaror iqtisodiy o'sishga, valuta mablag'-
213

---

larining doimiy tushumi manbalari va yetarli darajada valuta zaxiralarini 
shakllantirish orqali milliy valutaning xarid quwatini chetdan olinadigan 
qarz mablag'larisiz saqlab turishga zamin yaratildi.
Joriy yilda Markaziy bank pul-kredit siyosatining bilvosita dastaklaridan 
foydalanishni yanada kengaytirish bilan bir qatorda, o'zgaruvchan foiz 
stavkalarini tezkor boshqarishni davom ettirildi. 2010-yil 1-yanvar holatiga 
O'zbekiston Respublikasi tijorat banklari tomonidan jami 293 ta milliy 
valutadagi va 118 ta xorijiy valutadagi omonat turlari aholi, korxona va 
tashkilotlaiga taqdim etilmoqda.
O'zbekiston Respublikasi iqtisodiyotida hozirgi vaqtda amalga oshi- 
rilayotgan tarkibiy o'zgarishlar eng awalo bank tizimi bilan bevosita bog'liq 
bo'lib kelmoqda. Shuning uchun ham bank kreditlaridan samarali 
foydalanish, ulaming eng qulay shakllaridan, jumladan, iste’mol va ipoteka 
kreditidan foydalanish ham muhim masalalardan biri bo'lib qolmoqda.
Hozirgi kunda Respublikamiz aholisi uchun iste’mol va ipoteka 
kreditining turli xil variantlari joriy etilgan bo'lib, Respublika tijorat 
banklari tomonidan aholining ushbu kreditlarga bo'lgan ehtiyojlarini 
qondirishga alohida e ’tibor qaratilgan. Chunki, iste’mol kreditlarining 
berilishi aholi uchun Respublikada ishlab chiqarilgan iste’mol tovarlarini 
sotib olish uchun keng imkoniyatlar yaratib bersa, ipoteka kreditlari 
yosh oilalar va boshqa toifadagi aholining uy-joy bilan ta ’minlanishi 
darajasini oshiradi.
2010-yil 1-yanvar holatiga O'zbekiston banklari Assotsiatsiyasiga a’zo 
19 ta tijorat banki tomonidan 40 dan ortiq turdagi iste’mol krediti joriy 
qilingan bo'lib, ular 6 oydan 3 yilgacha bo'lgan muddatga beriladi. 2009- 
yilning oktabr-noyabr oylari davomida 11 ta yangi turdagi iste’mol kreditlari 
muomalaga chiqarildi. Bundan tashqari ba’zi banklar tomonidan amaldagi 
iste’mol kreditlarining shartlari va talablariga biroz o'zgarishlar kiritildi.
Hozirda 20 ta tijorat banklari tomonidan 37 ta turdagi ipoteka krediti 
joriy qilingan bo'lib, ular 3 yildan 15 yilgacha bo'lgan muddatga beriladi. 
Ipoteka krediti uy-joy sotib olish, qurish va oldindan sotib olingan uy- 
joylami ta’mirlash uchun ajratiladi.1