Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Аниқ фанларни ўқитишни модернизациялаш: инновацион таълимнинг янги моделлари ва амалиёти, 2020 йил 17 апрель 
124 
Рядсумм 
Qator yig’indisi 
∑ a
i
Суммкв 
Kvadratlar yig’indisi 
∑ a
i
2
Суммквразн 
Ayirmalar kvadratlari yig’indisi 
∑(a
i
-b
i
)
2
Суммразнкв 
Kvadratlar ayirmalari yig’indisi 
∑ a
i
2
-b
i
2
Суммсуммкв 
Kvadratlar 
yig’indilari 
yig’indisi 
∑ a
i
2
+ b
i
2
Суммесли 
Shartni bajaradigan katakchalar 
yig’indisi 
∑ a
i
a
i
>0
3. Matritsaviy funksiyalar 
1. МОБР – teskari matritsa 
2. МОПРЕД – matritsa determinanti 
3. МУМНОЖ – matritsalar ko’paytmasi 
4. Tasodifiy sonlar 
1. СЛУЧМЕЖДУ 
2. СЛЧИС 
5. Trigonometrik funksiyalar 
1. ACOS – arkkosinus 
2. ACOSH – giperbolik arkkosinus 
3. ASIN – arksinus 
4. ASINH – giperbolik arksinus 
5. ATAN - arktangens 
6. ATAN2 – tekislikdagi nuqtadagi arktangens 
7. ATANH – giperbolik arktangens 
8. COS - kosinus 
9. COSH – giperbolik kosinus 
10. SIN – sinus
11. SINH – giperbolik sinus 

---

Аниқ фанларни ўқитишни модернизациялаш: инновацион таълимнинг янги моделлари ва амалиёти, 2020 йил 17 апрель 
125 
12. TAN – tangens
13. TANH – giperbolik tangens 
14. ГРАДУСЫ - gradus o’lchovi 
15. ПИ – pi soni (3,14…) 
16. РАДИАНЫ – radian o’lchovi 
6. Faktoriallar uchun funksiyalar 
1. ДВФАКТР 
2. МУЛЬТИНОМ 
3. ФАКТР 
4. ЧИСЛОКОМБ 
7. Yaxlitlash funksiyalari 
1. НЕЧЕТ 
2. ОКРВВЕРХ 
3. ОКРВНИЗ 
4. ОКРУГЛ 
5. ОКРУГЛВВЕРХ 
6. ОКРУГЛВНИЗ 
7. ОКРУГЛТ 
8. ОСТАТ 
9. ОТОБР 
10. ЦЕЛОЕ 
11. ЧЁТН 
12. РИМСКОЕ 
Ms Excel da mantiqiy amallar 
1. =ЕСЛИ(shart;1-amal;2-amal) – agar “shart” bajarilsa 1-amal bajariladi aks 
holda 2-amal bajariladi.
Misol: 
=ЕСЛИ((-1)^A1>0;"juft";"toq")
Agar A1 katakdagi son juft bo’lsa “juft”, aks holda “toq” yozuvi chiqariladi. 

---

Аниқ фанларни ўқитишни модернизациялаш: инновацион таълимнинг янги моделлари ва амалиёти, 2020 йил 17 апрель 
126 
2. =И(1-shart;2-shart) – agar 1-shart va 2-shart bajarilsagina natija “rost”, aks 
holda natija “yolg‘on” chiqadi. 
Misol: 
=И(A1>10;B1<15) 
Agar A1 katakdagi son 10 dan katta va B1 katakdagi son 15 dan kichik 
bo‘lsagina natija “rost” chiqadi, aks holda natija “yolg‘on” chiqadi. 
Misollar 
Matematik ko’rinishi 
Exceldagi yozilishi 
18-3
2 + 3
=(18-3)/(2+3) 
7 + 3
4 + 1
-9
=(7+3)/(4+1)-9 
3
5
=3^5 
√4 + √64
3
=КОРЕНЬ(4)+64^(1/3) 
cos
π
3
+ sin
π
4
=COS(ПИ()/3)+SIN(ПИ()/4) 
log
4
256
=LOG(256;4) 
e
3
=EXP(3) 
Ln5 
=LN(5) 
cos20° 
=COS(20*ПИ()/180) 
Mamlakatimizning dunyo hamjamiyatiga integratsiyalashuvi, fan-texnika 
va texnologiyalarning rivojlanishi yosh avlodning o‘zgaruvchan dunyo mehnat 
bozorida raqobatbardosh bo‘lishi, fanlarni mukammal egallashini taqozo etadi. Bu 
esa ta’lim tizimiga, jumladan, AKT va matematikani o‘rgatishga ilg‘or milliy va 
xalqaro tajribalar asosida standartlarni joriy etish orqali ta’minlaydi. 
ADABIYOTLAR: 
1. G‘ulomov S. Axborot tizimlari va texnologiyalari.–T.: «SHarq», 2000 y. 

---

Аниқ фанларни ўқитишни модернизациялаш: инновацион таълимнинг янги моделлари ва амалиёти, 2020 йил 17 апрель 
127 
2. Maraximov A.R., Raxmanqulova S.I. Internet va undan foydalanish.- 
Toshkent, 2001 y.
3. Oripov M., Haydarov A. Informatika asoslari.–T.: «O‘qituvchi», 2002 y. 
4. Abduqodirov A., Xaitov A., Rashidov R. Axborot texnologiyalari.- T.: 
«O‘qituvchi», 2002 y. 
5. Murtazin E.V. Internet. Uchebnik.- Moskva, 2002 g. 
6. Qodirov T., Ernazarov A. Kompyuterda ishlashni o‘rganamiz. Metodik 
tavsiyanoma. -A.Avloniy nomidagi XTXQTMOMI, 2006 y.