O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni

Dualizm — gnostitsizmning asosiy yo’nalishi, bu oqim tarafdorlari moddiy va ruhiy dunyo o’rtasida mustahkam 
chegara mavjud deb ta’kidlaydilar. Ular ta’limotida materiya hamma vaqt yovuzlik timsolidir. Bundan ular xudo 
hech  mahal  moddiy  dunyoni  yaratishi  mumkin  emas,  deb  hisoblaydilar.  Gnostiklar  tomonidan  e’lon  qilingan 
darveshlik (asketizm) o’rta asrlarda monaxchilikning vujudga kelishiga sabab bo’ldi.  
Apologetlar xristianlik tarixida 1 va III asrlarda vujudga keldi. Apologetika so’zining lug’aviy ma’nosi «himoya 
qilish»,  —  demakdir.  Apologetlar  hukumatning  xristianlikka  bo’lgan  dushmanligini  bartaraf  qilishga,  Rim 
davlatining xristianlikni ta’qib qilishi hech qanday oqlashga loyiq emasligini isbotlashga harakat qilganlar, o’z 
asarlarida  mushriklik  (ko’p  xudolik)  adabiyotlaridan  olingan  bahslashish  (dialog)  shaklidan,  yoki 
apologetikaning mumtoz shaklidan foydalanganlar.  
Apologetlar  asarlarida  ikki  an’ana  yaqqol  sezilib  turadi.  Ya’ni  inkor  qilish  va  tasdiqlash.  Ular  eng  avval 
mushriklar  tomonidan  xristianlikka  qo’yilgan  ayblar  —  g’ayriodatiy  harakatlar,  dabdababozlik  kabilarni  inkor 
qilganlar.  Xristianlikning  sofligini  esa  tasdiqlaganlar.  Bu  sohada  Yustinning  «Birinchi  apologeya»,  «Ikkinchi 
apologeya» asarlarini, Tulean va Anaksagor kabi faylasuflar faoliyatini ta’kidlash lozim.