ИсҳОҚхон тўра ибрат танланган

Иъламу ав-
лодакум лизамони ғайро замоникум' 
дерлар. Ҳар замон 
(нинг) ўзига қараб, илму ҳунар касби даркор.
БЕШ И НЧИ МЕЗОН
Бу мезон — халқимизни(нг) аввалидаги ҳаракатлари ила 
алҳолги ишларини вазн қилур. Чунончи, 1290 ҳижрийдан 
буёнги аҳволларин вазни. Умумий халқ ҳама аввалги ҳолда 
бекор ва тамбаллик эди. Эмди иш-иш деб югуруша бошла- 
дилар. Аҳли ҳурафолар ҳамалари аҳволи замонға қараб, тез- 
роқ юрмоққа бошладилар. Маданият иси келиб турадур. 
Чунончи қишда ерларга уриниб, сурати аҳволлари ҳам бўлак 
асбоби рўзғориялари маҳаллада аввалги вақтларда қаро 
чойжўш катталарда бўлур эди. Алҳолда ҳама уйида беш-ўн 
ададдан чойнак, ламфа, самовар кўрулур. Маъишат ҳафта- 
да бир мартаба палов, гурунж оши бўлур эди. Алҳолда им- 
консиз ҳар кун палов қилинур. Бир маҳаллада икки-уч ки- 
шида от бўлур эди. Эмди оти йўқ чўлоқ ҳукмидадур.
Мундин бир аср аввал бир киши бир юз сўм қарзи 
бўлса, гўристонға қарз ила кетодур, дер эдилар. Мана эмди 
аднои мартаба бўлган кишини(нг) минг сўм қарзи бўлса, 
писанд эмас. Аввалги ҳолда саксон-тўқсон йиллар амсок 
(сарф қилмай сақлаб) қилиб, ағниё қаторига бир шаҳар- 
да бир ёки икки киши кирар эрди. Мана эмди беш йил 
тижорат қилиб, юз мингга қодирдурлар. Бу нимадан ва на 
сабабдур? Мана замон даврини(нг) феъли ва ҳаракат- 
ни(нг) асари, Оллоҳ баракати. Илмияда ҳам шундоғ ўтуз 1
1 Авлодларингизга келар замон илмини ўргатинг.
176
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

йил ўқуб хатми кутуб қилган кишилар бор, ичинда ўн 
йилда хатм қилганлар ҳам бор — илми аввалгидан ортуқ- 
роқ. Мана булар мезон эмасму? Замон тарозуси бундан 
иборатдур. Ҳосили каломул-муддао вал-маром асримиз 
илму ҳунар, ҳаракат асридур. Турмоқ асри эмас. Ғофил 
турса, ғафлат уйқусидан тургунча, бозори олам ўтуб кета- 
дур. Ўранмоқ даркор.