ИсҳОҚхон тўра ибрат танланган

1 Исҳоқхон тўра ибн Жунайдуллоҳ хўжа. 
Мезон уз-замон. Тошкент — 
Токио, 2001.
2 ЬЬакЬап 1Ьга1. 
5Нг1аг. — Тигк1уа П1я1пс1ак1 Тигк еОеЬиуаОап ап1о1р)181. 15. 
ОгЬек есЕеЬ1уа(1. Апкага, 2000.
3 «Туркистон вилоятининг газети», 1908, 56-сон.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ҳим ўрин тутади. Исҳоқхон Ибраг 1862 йили Наманган 
яқинидаги Тўрақўрғон қишлоғида туғилди. Унинг ота-она- 
лари Жунайдуллахўжа ва Ҳурибиби даврининг ўқимишли 
кишиларидан бўлганлар. Исҳоқхон дастлаб ҳижо усулига 
асосланган қишлоқ мактабида ўқиди, аммо онасининг 
қўлида савод чиқарди. Бу ҳақда ўзи шундай ёзади: «Аввал- 
ги вақтдаги маҳалла мактабида 5 йилда 3 адад муаллимда 
ўқуб, охири саводим чиқмай, кейин қизлар мактабида, 
ўз уйимизда волидаи марҳумамдан ўқуб савод чиқардим. 
Икки сана қиблагоҳимдан ҳуснихат машқ этдим»1.
Ҳурибиби мактабдор бўлиб, ўз мактабида фақат қуруқ 
ёдлаш билангина чекланмай, қизларга ёзишни, ҳуснихатни 
ҳам ўргатар эди. Ўзи анча саводхон бўлиб, ҳуснихатдан 
хабардор эди. Шунинг учун ҳам Исҳоқхон онасини кўп 
ўринларда устози сифатида ҳурмат билан тилга олади.
Адабиёт ва санъатга зўр муҳаббат қўйган Исҳоқхонни 
ўқишни давом эттириш учун Қўқонга юбордилар. У XIX 
аср бошларида барпо этилган Муҳаммад Сиддиқ Тунқа- 
тор мадрасасига 1878 йили ўқишга киради. Исҳоқхон Иб- 
ратнинг Қўқон мадрасасида таҳсил кўрган йиллари (1878— 
1886) ўзбек адабиётида, маданий ҳаётида, маорифида туб 
сифат ўзгаришлар содир бўлаётган даврга тўғри келади. 
Унинг бу адабий-маданий ҳаётдан баҳраманд бўлганлиги 
шубҳасиз. У Қўқон адабий муҳитининг йирик намоянда- 
лари Муқимий, Фурқат, Муҳйи, Завқий, Нодим, Ҳази- 
нийлар билан яқин алоқада бўлган, адабий мушоиралар- 
да иштирок этган.
Исҳоқхон Ибрат мадраса берадиган илмлар биланги- 
на чекланиб қолмади. У ўқиш давомида буюк Шарқ олим- 
лари асарларини мустақил тарзда қунт билан мутолаа 
қилди, араб, форс ва рус тилларини чуқур ўрганди. У рус 
ва ўзбек тилларида чиқадиган Туркистоннинг илк газета- 
лари «Туркистон вилоятининг газети», «Туркестанские 
ведомости» ҳамда Туркистон ўлкасида янги тарқала бош- 
лаган Исмоилбек Гаспралининг «Таржимон» газетаси би- 
лан биринчи марта Қўқон мадрасасида ўқиб юрган кезла- 
ри танишди. Манбалардаги маълумотларга кўра, Исҳоқ- 
хон томонидан ташкил қилинган «Исҳоқия» кутубхона-