ИсҳОҚхон тўра ибрат танланган

Ҳажжул байти ман истатоъа илайҳи сабила'дан 
ғараз 
фариқ аҳли исломни неча қабиласини кўруб, ихват му- 
ҳаббатини алар ила бойлаб, сафарда Худованди олам хал- 
қидан кўрмаган нимарсаларни кўруб, эътиқодини комил 
қилмоқ бўлса керак.
Маснуъоти илоҳий ибтидои оламдан интиҳоғача бўла- 
дургон ва чиқадургон нимарсалар ҳамаси ояти Қуръония- 1
1 Оли имрон сураси, 97-оят. Мазмуни: Ва йўлга қодир бўлган киши- 
лар зиммасида Оллоҳ учун мана шу уйни ҳаж-зиёрат қилиш бурчи бор- 
дир.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

да мубайяндур. Чунончи, Фарғонадан бир вақт уламо маж- 
лисида парахўдларни(нг) оятда зикри борму ёки йўғму, 
деб муколама бўлганда, бир киши бир юз эллик сўм оқчани 
ҳар киши отидин — ҳужжат топиб берсун, берурман де- 
ганда, ҳама уламо ҳадяни чиқорунг, дейдур. Дарҳол оқча- 
ни ўртага чиқорганда, уламо олуб, кармонга солуб, бу 
оятни ўқугон экан: 
Фил-фулкил-машҳун ва холақна ла-
ҳум мин мислиҳи ма яркабун1. 
Уламолар ҳама ҳужжат шул- 
дур, деб қабул қилгон экан. Мана Худованди олам банда- 
сига дарёларда юрмакка мундоғ осонликларни инъом қил- 
гон. Аммоки бизни(нг) уламолар ҳоли ҳам иншооти жа- 
дидаларга қийлу қоллари кўбдур. Маъкулот, малбусот, маф- 
рушотлардан кўрмаганлари бўлса, неча вақг таваққуф этар- 
лар. Қўшни истеъмол қилгандан сўнг дарҳол тутарлар. Мана 
энди мезонда вазн қилинг: нимани? Илмни, бадавият ва 
маданият фикрларини. Ҳосили мезонни чиқарарсиз (мана 
эмди тарозуда тортуб, илм нима, бадавиятлик нима, фикр 
юргизиш орқали ҳосили мезонни чиқарарсиз).
Ҳазрати Одам саловатуллоҳу таъаййуш (тириклик)лари 
ва сакано (турар жой)лари. Ҳама таърих ўқувчиларга маъ- 
лумдурки, бинолари хусусида сайёҳлар ва ҳожилар айтмай- 
дурларки, ҳазрат Одам иморатлари бетондан ёки тошдан 
ёки ёғочдан. Уч ошёна ёки бир қабатдан, хабар бермайди- 
лар. Андин неча овон ўтуб, од, самудлар асрида бир мада- 
ният топгони Қуръонда хабар берилибдур. Чунончи,