Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Қизлар жинсий гигиенаси 
 
Мактаб ёшдаги давр қиз бола учун муҳим давр ҳисобланада, Бу давр 
бутун организм ва жинсий органларнинг зўр бериб ривожланиши, скелет 
ўсиши, иккиламчи жинсий белгилар пайдо бўлиши билан характерланади. 
Балоғатга этиш даври бошланиши билан 11-12 ёшдан кизлар ҳайз кўра 
бошлайдилар. Агар қиз бола 15 ёшга чиққанда ва бундан кейин ҳам ҳайз кўр-
маса буни нормал бўлмаган ҳол деб ҳисоблаш ва уни албатта шифокорга 
кўрсатиш зарур. Баъзи қизлар жисмоний ёки жинсий жиҳатдан ўсиб ривож-
ланишдан орқада қолсалар ҳайз кўриш кечикиши мумкин. Баъзи оғир касал-
ликларда жумладан, семириб кэтиш, қандли диабет, тиреотоксидоз, юқумли 
касалликларда ҳам ҳайз кўрмаслик унинг руҳий ҳолатига, ўсишига салбий 
таъсир этади. Ҳайз кўрмаган қизда мияга қоннинг кўп келиши терлаб кетиши, 
қизиб кэтиш, юракнинг тез уриши, рўй беради. Агар ҳайз кўриш тўхтаб қолса, 
дарҳол шифокорга мурожат қилиш керак. Баъзан қизлик пардасининг тешиги 
ёпиқ бўлади, ҳайз кўрилганда эса қон ташқарига чиқарилмай қинига йиғилади. 
Бу эса салбий оқибатларга олиб келиши мумкин. Шундай ҳолатлар кузатил-
ганда албатта шифокорга мурожаат қилиш керак. Олимларнинг кузатишича, 
ҳайз кўриш вақтида 80% ўқувчи қизларда жисмоний фаолликнинг сусайиши, 
70% да якка юришга мойиллик, 60% да ўзига ишонмаслик, 47% да машғу-
лотларга бўлган қизиқишнинг сусайиши, 10% да эса невротик ҳолатлар содир 
бўлар экан. Баъзи қизларда қаттиқ оғриқ, пайдо бўлади. Қизларда учрайдиган 
сурункали тонзилит ва респиратор касалликлар ҳам қизларнинг жинсий 
органларининг, бўлажак аёлнинг барча эндокрин системасини шаклланишига 
ҳам салбий таъсир этади. Бўйида бўлмаётган аёллар текширалганда шу нарса 
аниқланганки, уларнинг ярмидан кўпи сурункали тонзилит билан оғриганлар, 
шифокорлар тавсиясини вақтида бажармаганлар. Шунинг учун, ҳам улардаги 
содир бўлган ўзгаршларга даво қилгани билан кўнгилдагидек натижа чиқмайди. 
Агар қизлар ангина, отит билан тез-тез оғрисалар, тишлари бузилган бўлса ёки 
ўткир респиратор касалликлар билан кўп касалланса. шифокор хулосаси билан 
унинг барча инфексия учоқларини соғломлаштириш, шундан сўнг чиниқ-
тирувчи ва витаМинлар билан даво курслари бошлаш керак. Бодомча без-

---

180 
ларини олиб ташлаш керак бўлса, шифокор тавсияси билан, унда уни 8 ёшгача 
ёки фақат 15 ёшдан сўнг операция қилдириш мумкин. Баъзида қиндан чиқа-
диган ажралмалар-сийдик, нажас қолдиқлари инфексиянинг ташқи жинсий 
органлардан ичкарига ўтишига ва у ерда яллиғланиш процесси вужудга кели-
шига имкон беради. Бунда қин қичишиши ва оғриши мумкин. Қичишиш жид-
дий оқибатларага олиб келиши эҳтимолдан холи эмас. Қиз болада острица 
гижжа бўлганда ҳам жинсий органларнинг шикастланиши яъни ялиғланишига 
олиб келади. Гижжалар орқа чиқарув тешигидан ўрмалаб чиқади, қиз натижада 
қишиниб гижжаларини ва бактеррияларни қинига олиб киради ва касаллик 
ривожланади.