Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Болалар ва ўсмирларнинг витаминларга бўлган кундалик эҳтиёжи, мг 
Ёши 
А-ретинол 
В
1
- 
ти
ами
н
В
2
-
ри
бо
флами
н
ПП
-н
иас
ин
C
-аск
ор
би
н 
к-
таси
Д
-калсе
фе
ро
л 
1 ёш
0,4 (400 МЕ) 
0,5 
0,6 
7 
40 
0,4 (400 МЕ) 
1-3 ёш
0,4 (400 МЕ) 
0,8 
0,9 
10 
45 
0,4 (400 МЕ) 
4-6 ёш
0,5 (500 МЕ) 
1,0 
1,3 
12 
50 
0,1(100МЕ) 
7-10 ёш
0,7 (700 МЕ) 
1,4 
1,6 
15 
60 
0,1 (100 МЕ) 
11-13 ёш
1,0(1000МЕ) 
1,6 
1,9 
18 
70 
0,1 (100 МЕ) 
14-17 ёш
1,0(1000МЕ) 
1,6 
1,8 
17 
65 
0,1 (100 МЕ) 
(қизлар)
14-17 ёш
1,0 (1000 МЕ) 
1,7 
2,0 
19 
76 
0,1(100МЕ) 
(йигитлар)
МЕ - халқаро ўлчов бирлиги. 
Ўсимлик маҳсулотларининг клетчаткаси ҳам углеводлар қаторига 
киради. Клетчатка овқат ҳазм бўлишига ёрдам беради. У ичак деворини меха-
ник равишда таъсирлаб, ичак ҳаракатини қўзғатади ва бу билан овқат масса-
сининг ичак канали бўйлаб сўрилишига ёрдам беради. Одам ичагида кле-
тчаткани майдалайдиган фергментлар бўлмайди, шунинг учун клетчатка 
организмга кам сингади ва унинг энергия манбаи сифатида аҳамияти бўлмайди. 
Витаминларнинг аҳамияти.
Витаминлар ҳам ёғлар, оқсиллар, углевод-
лар, минерал тузлар, сув каби организм учун зарур бўлган озиқа моддалардан 
ҳисобланади. Рус олими Н.И. Лунин (1853-1938) 1880-йилда организм учун 
зарур бўлган моддалардан бири витаминлар эканини биринчи бўлиб исботлади. 
1912-йилда К.Функ томонидан улар витаминлар деб номланди. (вита - ҳаёт де-
ган маънони англатади). Витаминларнинг 40 дан ортиқ тури бўлиб, улар орга-
низмнинг ўсишига, модда алмашинувига, иммун ҳолатига, юрак-қон томир, 
нерв тизимининг иш фаолиятига таъсир кўрсатади. Агар бирор витамин орга-
низмга мутлақо кирмаса авитаминоз, этишмаса гиповитаминоз, меъёридан 
ортиб кетса гипервитаминоз дейилади. Ҳар бир витамин турли хил вазифани 
бажаради. 
Ўсмирнинг овқатланиши витаминлар жиҳатидан ҳам тўла сифатли бўл-
моғи керак. Витаминлар организмнинг нормал ўсиши, ривожланиши ва ҳаёт 
фаолияти учун зарур: улар алмашинув жараёнларини рағбатлантирувчи ва 
бошқа-рувчилар сифатида, айниқса ассимиляция жараёнида катта аҳамиятга 

---

152 
эга. 
Витаминлар меҳнат қобилиятини ва организмнинг турли касалликларга 
ва ташқи муҳитнинг ноқулай шароитларига нисбатан чидамини оширади. 
Организм учун айниқса витамин А, В
1
,
В
2
, ПП, В
6
, C, Д ларнинг аҳамияти 
жуда муҳим. 
Овқатда витаминлар етарли бўлмаганда одам жуда жаҳлдор бўлиб қола-
ди, салга чарчайди, иштаҳаси ва меҳнат қобилияти пасаяди, баъзан оғир касал-
ликлар келиб чиқади. Бироқ, шуни билиш керакки, витаминларни, айниқса, 
витамин препаратларини ортиқча миқдорда истеъмол қилиш ҳам жуда зарарли. 
Витаминлар иккита катта гуруҳга бўлинади. 
1. Сувда эрийдиган витаминлар. Буларга В витаминнинг катта гуруҳи, C, 
ПП витаминлар киради. 
2. Ёғда эрийдиган витаминлар. Буларга А, Д, Е, К витаминлар киради. 
Одам организмида А, Д, В, ПП, C витаминлар парчаланиб кетади.