Toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Foydalanilgan adabiyotlar 
1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni “O‘zbekiston Respublikasini 
yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida” // 
(O‘zbekiston 
Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2017 y., 6-son, 70-modda) //
 
https://mfa.uz/
 
2. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori. “Xalq ta’limi tizimida 
ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida” 997-son 08.12.2018.// http://lex.uz/docs/4097073. 
3. https://www.oecd.org/pisa/ 
4. https://timssandpirls.bc.edu/timss2019/ 
 
 
 
 

---

89 
KIMYO FANINI O’QITISHDA ZAMONAVIY O’QITISH 
TEXNOLOGIYALARINI QO’LLASH 
Suyarova H.H., Chuliyeva Z.Sh. (NavDPI) 
 
Hozirgi kunda ta’limning turli bo‘g‘inlarida, xususan, umumta’lim tizimida 
kimyo fani o‘qitilishini yanada takomillashtirishni, eng so‘nggi ilmiy yangiliklar 
asosida boyitishni hayotning o‘zi taqozo etmoqda. Chunonchi, yoshlarimiz qanday 
kasbni egallashidan qat’i nazar minglab turdagi tabiiy, sun’iy va sintetik usullarda 
olingan oziq-ovqat, dori-darmon, kiyim-kechak, sanoat hamda qurilish yoki xalq 
xo‘jaligining boshqa mahsulotlari ham kimyoviy ishlab chiqarishning mahsuli 
ekanligini anglamoqdalar. Mazkur mahsulotlarning tarkibi, xossalari va ulardan 
oqilona, to‘g‘ri foydalanish uchun esa maktab partasidanoq dastlabki kimyoviy 
bilim va tushunchalarni puxta egallashlari kerak. 
Kimyo ta’limi jarayonida zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo’llash 
o’qitish samaradorligini oshiradi. Bunday texnologiyalar qatoriga F.S.M.U 
texnologiyasi ham misol bo’ladi. Ushbu texnologiya munozarali masalalarni hal 
etishda, bahs- munozaralar o‘tkazishda yoki o‘quv seminari yakunida 
(tinglovchilarning o‘quv- seminari haqidagi fikrlarini bilish maqsadida), bir o‘quv 
rejasi asosida biron bo‘lim o‘rganib bo‘lingach qo‘llanilishi mumkin, chunki bu 
texnologiya -tinglovchilarni o‘z fikrini himoya qilishga, erkin. fikrlash va o‘z fikrini 
boshqalarga o‘tkazishga, ochiq holda bahslashishga, shu bilan bir qatorda o‘quvchi-
talabalarni, o‘quv jarayonida egallagan bilimlarini tahlil etishga, qay darajada 
egallaganliklarini baholashga hamda tinglovchilarni bahslashish madaniyatiga 
o‘rgatadi.
O’qituvchi o’quvchilarga FSMU texnologiyasi qoidalarini tushuntiradi va 
o’quvchilar kichik guruhlarga ajratiladi. O’qituvchi har bir o’quvchiga FSMU 
texnologiyasining 4 bosqichi yozilgan qog‘ozlar tarqatadi, 
F -fikringizni bayon eting. 
S - fikringizni bayoniga sabab ko‘rsating. 
M - ko‘rsatgan sababingizni isbotlab misol (dalil) keltirish. 
U - fikringizni umumlashtiring. 
O’qituvchi berilgan muammoli savollar bo’yicha har bir o’quvchi yakka tartibda 
tarqatilgan qog‘ozdagi FSMU- ning 4 bosqichini o‘z fikrlarini yozma bayon etgan 
holda to‘ldiradi. 
O’quvchilar qog’ozlarga o’z fikrlarini yozib bo’gach, o’qituvchi har bir guruhga
FSMU texnologiyasining 4 bosqichi yozilgan katta formatdagi qog‘ozlarni 
tarqatadi. O’qituvchi kichik guruhlarga har birlari yozgan qog‘ozlardagi fikr va 
dalillarni katta formatda umumlashtirgan holda 4 bosqich , bo‘yicha yozishlarini 
taklif etadi. Mavzu bo’yicha o’quvchilar quyidagi muammoli savollarga javob 
berishlari, o’z fikrlarini bildirishlari mumkin: 
1.
Modda nima?
2.
Nima uchun moddalar uch xil agregat holatda bo’ladi? 
3.
Nima uchun temperature va bosim moddaning agregat holatini o’zgartiradi? 
O’quvchilar ushbu muammoli savollarni quyidagi tartibda yechadilar: 

---

90 
-
kichik guruhlarda avval har bir tinglovchi o‘zi yozgan har bir bosqichdagi 
fikrlari bilan guruh a’zolarini tanishtirib o‘tadi. Guruh a’zolarining barcha fikrlari 
o‘rganilgach, kichik guruh a’zolari ularni umumlashgirishga kirishadi; 
-
guruh a’zolari FSMU ning 4 bosqichini har biri bo‘yicha 
umumlashtirib. uni himoya qilishga tayyorgarlik ko‘radilar; 
-
fikrlarni umumlashtirish vaqtida har bir tinglovchi o‘z fikrlarini himoya 
etishi, isbotlashi mumkin.
Kichik guruhlar umumlashtirilgan fikrlarini himoya qiladilar: guruh vakili har 
bir bosqichni alohida o‘qiydi. Iloji boricha izoh bermagan holda. Ba’zi bo‘limlarni 
isbotlashi, ya’ni guruhning aynan nima uchun,shu fikrga kelganini aytib o‘tishi 
mumkin.
FSMU texnologiyasini kimyo darslarida qo’llash o’qitish samaradorligini 
yanada oshiradi. Har bir o’quvchini mustaqil ishlashga, fikrlashga undaydi. 
O’rgangan bilimlarini hayot bilaan bog’lab, o’zi uchun zarur xulosalar chiqaradi. Bu 
esa o’quvchilarning kimyo fanini, kimyoviy bilimlarni o’rganish naqadar kerak 
ekanligini tushinishlariga yordam beradi. Fanga bo’lgan qiziqishlarini oshiradi.
Bundan tasshqari bu metod kimyo fanini boshqa fanlar bilan bog’lab, 
o’quvchilarning fanni kengroq daragada o’rganishlariga yordam beradi. Ularning 
ilmiy dunyoqarashini kengaytiradi va rivojlantiradi 
Bu metodni boshqa rivojlantiruvchi va muammoli metodlar bilan birgalikda 
kimyo fani bo’yicha umumlashtiruvchi va yangi mavzuni bayon qiluvchi darslarda 
qo’llash mumkin.