O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universitetining pedagogika instituti «gumanitar fanlar kafedrasi»

4. Daryolarning ishi va ahamiyati. 
Qishloq xo’jaligida chuchuk suv sug’orma 
dehqonchilikda foydalaniladi, mazkur suvlarning 80% daryolarga qaytmaydi. Yiliga sug’orish 
uchun 1,9 10
12
m
3
suv sarflanadi. Suv omborlari yuzasidan bug’lanish 0,07 10
12
m
3
ni tashkil 
šiladi, ularning 5-10% qaytmaydi. Sanoatda issiqlik energetikasi suvni eng ko’p sarflaydigan 
soha hisoblanadi. Bu sohada suv bug’ hosil qilishda va agregatlarni sovitishda ishlatiladi. 
Ichimlik suvi sifatida aholi tomonidan yiliga 0,12 10
12
m
3 
suv sarflanadi. Ammo 
xo’jalikda foydalaniladigan suvlar miqdori Yer yuzasidagi daryo oqimi miqdoriga nisbatan 
juda kam. Ammo daryo oqimi Yer yuzasida juda notekis taqsimlangan. Suvdan foydalanish 
darajasi ham Yer yuzasida juda notekis taqsimlangan. Suv sarfi aholi zich joylashgan 
hududlarda juda yuqori. Shuning uchun mazkur hududlarda oxirgi paytlarda suv resurslari 
bilan ta’minlash muammosi kelib chiqmoqda va ushbu muammo yildan – yilga dolzarb bo’lib 
kelmoqda. Mazkur muammoni hal qilish maqsadida suvlarni xududlararo taqsimlash amalga 
oshirilmoqda. 
Hozirgi paytda xo’jalikda suvdan foydalanish tizimi tahminan quyidagicha: 
kommunal xo’jalikda – 0,44 10
12
m
3
/yil; sanoatda – 1,9 10
12
, qishlok xo’jaligida – 3,4 10
12
, suv 
omborlari yuzasidan bug’lanish – 0,24 10
12
m
3
/ yil. Jami jahon xo’jaligida yiliga 6 10
12
m
3
suv 
sarflanadi yoki daryo oqimining 13%ini tashkil qiladi. 
Yer sharidagi daryolarning yillik oqimi 37 000 km
3
bo’lib, shundan 12900 km
3
Osiyo, 
12 000 km
3
Amerika, 5400 km
3
Afrika, 2900 km
3
Yevropa, 1600 km
3
Avstraliya, 2000 km
3
Grenlandiya, Antarktida va boshqa yerlardagi daryolarga to’g’ri keladi
.