Fanning ma‟ruza matni

Markaziy Osiyo xalqlari tarixida Xristian dini. 
XI asrning oxirida xristianlikning Sharqqa tomon harakati va tarqalishi 
ommaviy tus oldi. Bu dinni mahalliy aholi orasida tarqatuvchilar Sharqning ayrim 
viloyatlariga ilgaririq kirib borganlar. 280 yildayoq Talos Marke) cherkovlari 
qurilib bo„lgan, Samarqandda 310 yildan), Marvda 334 yildan), Hirotda 430 
yildan), Xorazmda, Marida va Markaziy Osiyoning boshqa shaharlarida episkopik, 
kafedra, missiyalar, keyinchalik Samarqandda, Maroda 430 yillar), Hirotda 658 
yillar) episkoplikdan iborat diniy hududiy jamoalar, birlashmalar bo„lgan. 
Xurosonliklar va sug„diyonaliklar zardushtiylar, monaviylar, buddistlar, bilan bir 
qatorda xristianlar ham bo„lishgan. Ular qoraxitoylar va sosoniylarga qarash 
yerlarda ta‟qib qilganlar. 
Markaziy Osiyo territoriyasida islomning tarqalishi davrlarida islom bilan 
xristianlik o„rtasidagi ziddiyatlar, kelishmovchiliklar keskinlasha boshladi. Biroq, 
X asrgacha Samarqand, Xorazm, Toshkent viloyatlarida xristianlarning 
manzilgohlari bo„lgan. Hatto Beruniy yashagan davrda ham 973-1056) Marvda 
provoslav metropoliyasi bo„lgan. 
Ana shu davrda xristianlik Kavkazda ham tarqala boshladi. Armaniston 301 
yil) va Gruziyada 318 yili) davlat diniga aylanadi. Kavkaz Albaniyasi 
territoriyasida esa hozirgi Ozarbayjon va Janubiy Dog„iston territoriyasi) IV-VII
asrlarda hukmron din hisoblangan. 
Bibliya.
Bibliya Yaxudiylik va Xristianlik dinlari talimotiga ko„ra u Xudo 
tomonidan nozil qilingan, asosiy diniy aqida va axloq qonunlarini o„zida jamlagan 
muqaddas kitoblar majmuasidir. 

---

45 
Uning tarkibiga kirgan yahudiy diniga talluqli kitoblar “Qadimiy ahd” deb, 
xristian talimotiga tegishli kitoblar “Yangi ahd” deb nomlanadi. Yahudiy va 
Xristian bibliyalari bir-biriga mos kelmaydi. Yahudiylarning muqaddas kitobi 
Qadimiy Isroil va Qadimiy Yahudiylarning diniy talimot va urf-odatlari asosida 
eramizdan avalgi XIII davrda yozilgan bo„lsa, Xristianlarning kitobi esa 
eramizning boshlarida vujudga keldi. Yahudiylar Xristianlarning kitobini 
muqaddas kitob sifatida tan olmaydilar Xristianlar esa Yahudiylarning kitobini 
muqaddas kitob sifatida tan oladilar. 
Bibliya so„zining grekchadan tarjimasi 
biblia