Fanning ma‟ruza matni

PAVLUSNING SIFATLARI 
Pavlusning maktublarida tartiblangan va “X.F.” kitobida zikr qilingan 
holatlari va so„zlaridan uni ajratib turuvchi uchta sifati yaqqol ko„zga tashlanadiki, 
bular uni masihiylikka da‟vat qiluvchilarning yo„lboshchisi bo„lishiga olib bordi.
Birinchi sifati: U doimiy serharakat, charchamaydigan serquvvat va 
erinmaydigan shaxs bo„lgan. 
Ikkinchi sifati: U pishiq, hiylasi o„tkir, fikrlash doirasi kuchli, har ishni 
g„oyatda o„tkirlik bilan hal qiluvchi va ustalik bilan amalga oshiruvchi shaxs 
bo„lgan. 
Uchinchi sifati: U ko„pchilik qalbiga ta‟sir qila oluvchi va ularning xohish-
istaklarini egallay oluvchi shaxs bo„lgan. 
Pavel ana shu a‟lo sifati va o„tkir qudrati bilan masihiy da‟vatchilarning mehr 
markazi bo„lishga, o„zining ra‟y-fikrlarini masihiylarga farz etish va uni din qilib 
olishlariga, uning so„zini hujjat qilib olishlari va Xudodan kelgan vahiy deb tan 
olishlariga erisha oldi. 
Pavlus ana shunday ajoyib sifatlari bilan do„st Barnaboni Iso Masihni 
ko„rganiga ishontira oldi va shogirdlar o„rtasida birinchi darajani egallashga 
erishdi, vaholanki, u ularga fitna, balo va shaytonning hiylasi bo„lib kelgandi. Ana 
shunday kuchli sifatlar bilan u havoriylarni uning o„tmishini unutishlari va uni 
faqat yaxshi inson deb qabul qilishlariga erisha oldiki, hatto ko„pchilik ichida 
uning so„zini rad qila olmay qoldilar. Hatto borib-borib hozirgi masihiylik Pavel 
tabiatining ko„chirmasiga aylandi qoldi. Dinlar borasida shug„ullangan va undagi 
shaxslarning holatlari va tutgan mavqelarini biladigan kishilar gohi: “Qanday qilib 
bir dinga kofir bo„lgan odam hech qanday turtkisiz bir yumalab shu dinga qattiq 
e‟tiqod qilish holatiga o„tib qoldi?” deb ajablanadilar. Bunga uncha ajablanmasa 
ham bo„lar edi, qachonki bu kufrdan iymonga o„tishning o„zidangina iborat bo„lsa. 
Chunki bunga misollar ko„pdir. Lekin hammadan ajablanarlisi bir shaxsning bir 
dinga nisbatan mutlaq kufrdan, o„zi kofirlik qilgan, qarshi chiqqan, dushmanlik 

---

44 
qilgan xuddi shu dinga payg„ambarlik darajasiga ko„tarilishidir. Mana buning 
o„xshashi ham, misoli ham ko„rilmagan, bu narsa hech bir nabiy va rasulda sodir 
bo„lmagan hodisadir. Mana masihiylar o„zlari iymon keltirib rivoj qiladigan 
yahudiylar Tavroti, qadimgi Ahd kitoblaridan biror-bir payg„ambarning hayotining 
avvalida vahiyni qabul qilishga tayyorgarligi bo„lmay, ilhom ahlidan bo„lishi 
uchun pokiza nafsli bo„lmay elchilik vazifasiga tayinlanganini bizga zikr qila 
oladilarmi? Payg„ambarlikdan ilgari uning alomati mavjud bo„lmas ekan hech, 
bo„lmasa unga qarama-qarshi turish sodir bo„lmagan bo„lishi kerak-ku! Lekin 
hayratomuz Pavlus o„z zamonida bu taajjubni yengib, o„zidan keyin masihiylarni 
unga so„zsiz itoat etishga majbur qila oldi va uning so„zlari, ra‟y-fikrlari hamda 
ta‟limotlarini o„rganayotganlarida aqlni unutib qo„yishlariga imkon topa oldi. 
Garchi Pavlusning zakovati va ustaligi ko„pchilikning aql ko„ziga parda 
tortgan bo„lsada, masihiylar ichida uning so„zlariga qarshi kuchli mulohaza bildirib 
inkor qiluvchi va botilga chaqiruvchi kishilar ham bo„lgan. Ruhoniy 
Abdulahadning so„zini keltiramiz: “Yangi ahd kitoblaridan 15 ta maktub ushbu 
Pavel) ismini o„z ichiga oladi. Agar sen hozirgi masihiylikning haqiiqiy muassisi 
Pavlus desang hayratga o„rin yo„qdir. Benyamin urug„idan, farziylar mazhabidan 
hamda zamonasining olimlaridan birinchi shogirdi bo„lgan... Tarslik yigit Shoul, 
qaysiki u Iso nomini va unga ergashganlarni yer yuzida yo„q qilib yuborish yo„lida 
ijtihod qilgan, qaysiki o„zining Nazaretlik dushmanini ya‟ni Isoni) peshin payti 
osmondan tushgan nur atrofini yoritib yuborganda ko„rgan bu yigit hidoyat topdi 
va Pavlus deb nomlandi. Ana u Isaviylik asosini qo„ygan kishidir.