Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti q

2. Atrof makonni orientirlash qobiliyatini о‘rganish (fazoviy gnozis 
va praksis holati) 
(2-seriyali vazifalardan tashkil topgan) 

---

62 
Vazifalarning  1-seriyasi  bolaning  atrof  makonni  orientirlash  qobiliyatini 
nonutqiy  holatda  tekshirishdan  iborat  bо‘lib,  maxsus  topshiriqlarni  (“Qirqma 
rasmlar”, “Katta hajmli tasvirlardan nusxa kо‘chirish”; “Tayoqchalardan shakllar 
konstruksiyasini yasash”) bajarish va “Koos kubiklari” uslubini amalga oshirish 
jarayonida о‘tkazildi. 
Vazifalarning  2-seriyasi  bolaning  atrof  makonni  orientirlash  qobiliyatini 
nutqiy  holatda  (fazoviy  ma’noga  ega  bо‘lgan  old  kо‘makchi  va  ravish  sо‘z 
turkumlarini  tushunish  va  ulardan  nutqda  foydalanish)  da  tekshirishdan  iborat. 
Maxsus topshiriqlarni  bajarish  jarayonida bolaga:  о‘ng, chap, yuqorida, pastda, 
oldinda, orqada turgan predmetlarni kо‘rsatish kabi vazifalar berildi. Diagnostika 
quyidagi tartibda, tananing asosiy о‘qlariga muvofiq о‘tkaziladi: 
a)  obyektlar  va  tananing  vertikal  о‘q  bо‘ylab  о‘zaro  joylashuvini  tahlil 
qilish (tanadan pastda va tepada); 
b)  obyektlar  va  tananing  vertikal  о‘q  bо‘ylab  о‘zaro  joylashuvini  tahlil 
qilish (tananing orqasida va oldida); 
v) obyektlar va tananing о‘zaro joylashuvini о‘ng va chap yо‘nalishlarda 
tahlil qilish: “Mana qara, qalam qutining ustida turibdi. Agar biz qalamning joyini 
о‘zgartirib, uni mana bunday joylashtirsak unda bu holatni qanday aytamiz?”. 
Shunga о‘xshash diagnostikani nutq yordamisiz о‘tkazish mumkin emas, 
shuning  uchun  ushbu  daraja  lingvistik  tasavvurlar  (til  makoni  bilan  bola 
tomonidan  old  kо‘makchi  va  oddiy  old  kо‘makchili  konstruksiyalardan 
foydalanishni baholash) diagnostikasi bilan qо‘shilib ketadi.