A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

6-bob. KARBONATLAR SINFI MINERALLARI
REJA:
1. Kalsit guruhi minerallari
2. Rodoxrozit guruhi minerallari
3. Magnezit guruhi minerallari
4. Siderit guruhi minerallari
5. Serrusit guruhi minerallari
6
. Dolomit guruhi minerallari
7. Malaxit guruhi minerallari
8.Azuritguruhi
minerallari
9.Aragonit
guruhi minerallari
lO.Smitsonit
guruhi minerallari
Kalit so'zlar:
cho‘kindi, kation, anion, xromofor, island 
shpati, shaffof, anizotrop, izotrop, rodon, peredodit, modifikatsiya, 
peroksenit
Karbonat guruhi minerallari Yer po‘stida juda keng tarqalgan.
Bular orasida kalsit (C aC 0
3
) juda ko‘p tarqalgan bo‘lib, u 
asosan dengiz cho‘kindisi tariqasida g‘oyat katta qatlamlarni tashkil 
qiladi. Bulardan tashqari karbonatlar turli konlarda ma’dan 
minerallarining yocldoshi sifatida xizmat qiladi.
Karbonatlaming asosiy kationlari quyidagilar: Ca, Mg, Na, 
Fe; nisbatan kamroq - Cu, Zn, Pb, Mn, Tr, Bi. Suvsiz 
karbonatlaming 
qattiqligi 
yuqori 
boim aydi 
(odatda 
3-5 
atrofida).Karbonatlaming suvda eruvchanligi yuqori. Karbonat 
guruhi minerallarining rangi xilma-xil bo‘lib, asosan xromoform 
elementlarga bogcliq. Masalan, misli karbonatlar - yashil va 
ko‘k,tarkibida uran mavjud boMgan karbonatlar sariq rangda bo‘ladi. 
Lantanoidga boy karbonat minerallari esa qo‘ng
4
ir, kobaltlilar esa 
binafsha rangida bo‘ladi.
Aksariyat karbonatlar ekzogen va gidrotermal jarayonlarda 
paydo bo‘ladi.Chunki ulaming ko‘pchiligi okean va dengizlarda, 
nisbatan kamrog‘i - gidrotermal sharoitda yuzaga keladi. Karbonat 
guruhiga kiradigan minerallar suvsiz va suvli turlarga boMinadi.
94

---

Kalsit - C a C 0 3. Tarkibida CaO - 56%, C 0