A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

Magnezit - M gC 03. 
Tarkibida MgO - 47,6%, C 0
2
- 52,4%. 
Tabiatda yirik kristallari ham uchraydi. Uning rangi -oq, sargMsh va 
kul rang boMib tovlanadi. Uning yaltirashi shishadek, qattiqligi -
4,1-4,5; solishtirma ogMrligi - 2,9-3,1; mo‘rt; ulanish tekisligi 
romboedr bo‘yicha mukammal, sinishi notekis. Tabiatda keng 
tarqalgan magnezit o4taasosli intruziv jinslari dunit, peridotit va 
piroksenitlaming so‘nggi jarayonlarda o‘zgarishi 
va nurash 
oqibatida paydo boMadi.
Ushbu magnezitlar bronzit, serpentin, talklar bilan birga 
uchraydi. Quyidagi holda yuzaga kelgan magnezit, ba’zan yirik 
konlar hosil qiladi. Ayrim yirik konlar gidrotermal-metasomatik 
jarayonlarda paydo boMadi.Unda magnezit, dolomit, kalsit, barit, 
talk, kvars, pirit, xalkopiritlar bilan paragenetik assotsiatsiyada 
yuzaga keladi.
Siderit - F eC 02; 
yunoncha «sideros» temir demakdir. 
Tarkibida FeO - 62,1%; S 0
2
- 37,9%. Trigonal singoniyali, yaxshi 
kristallangan, donador, ba’zan yashirin kristallangan, shu’lasimon 
shakllarda uchraydi. Ba’zan yirik kristallari (1,5-2 sm) andezitlarda 
topilgan (Mulatalavavidi, Vengriya). Sideritning rangi no‘xatdek 
sariq, sariq-qo‘ngMr boMadi, yaltirashi shishadek, ba’zan sadafdek, 
mo‘rt, qattiqligi - 4, solishtirma ogMrligi - 3,9. Siderit gidrotermal 
jarayonlarda yuzaga kelgan polimetall konlarida katta uyumlarini 
hosil qiladi. Sideritning eng yirik uyumlari ekzogen (xemogen) 
jarayonlarda paydo boMadi. Siderit temir olishda asosiy manbalardan 
biri hisoblanadi.
Serussit 
- РЬСОз. Yunoncha «serussa» oq bo‘yoq 
demakdir.Tarkibida PbO - 83,5%, S 0
2
- 16,5%. Mexanik aralashma 
holida SrO(3,2% gacha), ZnO(4,5% gacha) va boshqalar uchraydi. 
U rombik singoniyali, tabletkasimon, plastinkasimon, ba’zan 
nayzasimon kocrinishda boMadi. Serussit - oq, qordek oq, yarim 
shaffof, ba’zan kulrang, tutunsimondan qoragacha. Uning qattiqligi
— 3-3,5, solishtirma ogMrligi - 3,8; mo‘rt; ulanish tekisligi 
mukammal. Serussit polimetall konlarning oksidlanish zonalarida 
yuzaga keladi. Gidrotermal jarayonda yuzaga kelgan selestin, barit, 
kalsit va sulfidlar bilan uchraydi. Serussit gipergen sharoitda galenit
96

---

va anglezit hisobiga paydo bo'ladi. Serussitning yirik uyumlari 
qo'rg'oshin olishda manba hisoblanadi.
Dolomit - C aM g(C 03)2. Fransuz mineralogi Dolome ( 1750— 
1801) nomi bilan atalgan. Tarkibida - SaO - 30,41%, MgO -