A. Z. Umarov Avtomobillar texnik ekspluatasiyasi

2 0
,
0
% ni 
tashkil etadi. Ular tarkibida ba’zan (Nb,Ta)
2
0
6
- 2,5%, CuO - 1,3% 
miqdorda aniqlangan.
Volframit monoklin singoniyali, tabiatda qalin tabletkasimon 
yoki prizmatik qiyofalarda, ba’zan yaxlit yirik donador agregatlar 
bo‘lib uchraydi. Uning rangi - qora, gyubnerit qizg‘ishroq yoki
104

---

binafsha rang, ferberit esa qora bo‘ladi. Yaltirashi oynadek, 
olmosdek, ba’zan yoglangandek tuyuladi. Mineralning qattiqligi -
5,5, solishtirma ogMrligi - 7,5 gacha.
Volframit - gipogen mineral. Kontakt-metasomatik (skam), 
greyzenlarda va yuqori haroratii gidrotermal jarayonlarda yuzaga 
keladi. Volframatlar volfram elementi uchun muhim xomashyo 
hisoblanadi.
Sheelit - C aW 0 4. Shved kimyogari K.V.Sheell nomi bilan 
atalgan. Tarkibi: CaO - 19,4%, W 0
3
- 80,6%, aralashma holida 
M o03- 10% gacha. CuO - 7% uchraydi. U trigonal singoniyali, 
tetragonal prizmali, yassi tabletkasimon ko4rinishda boiadi. 
M a’danlarda noto‘g‘ri shaklli donalar, ba’zan yaxlit massalar holida 
topiladi. 
U 
rangsiz, 
sariq, 
yashil-sariq, 
qo‘ng‘ir, 
kulrang, 
yog‘langandek tuyuladi va olmosdek yaltiraydi. Qattiqligi - 4,5; 
solishtirma og‘irligi -
6
,
2
; mo‘rt, notekis yuzalar hosil qilib sinadi.
Sheelitning yirik konlari kontakt - metasomatik (skam) 
sharoitda paydo bo‘ladi. В unday konlar nordon intruziv (granit, 
granodiorit) jinslarning karbonatlar bilan tutashgan joylarida yuzaga 
keladi.
Ushbu guruh minerallari fosfor, margimush va vanadiylaming 
tuzlari bo‘lib, tabiatda kam tarqalgan. Ularni hosil qiluvchi kationlar
- Al, Fe, Mn, Ca, Zn, Cu va Rb. Fosfatlar, arsenatlar va vanadat 
minerallarinmg ichki tuzilishini tashkil qilishda quyidagi tetraedrlar 
radikali [P 04]3, [A s0