11-mavzu. Nеytrallash (kislota-asosli titrlash) usuli asoslari. Indikatorlarning ion va xromofor nazariyasi

11-mavzu. Nеytrallash (kislota-asosli titrlash) usuli asoslari. Indikatorlarning ion va xromofor nazariyasi.

• Nеytrallash usuli asosi.
• Indkatorlarning ion va xromofor nazariyasi.

REJA:

• Nеytrallash usuli asosi.

Neytrallash usuli H+ va OH- ionlari o’rtasida boradigan neytrallash reaksiyasiga asoslangan, bunda kuchsiz dissosilanadigan suv molekulalari hosil bo’ladi:

H+ + OH- = H2O

Bu usulda biror kislotaning titrlangan eritmasidan foydalanib, ishqorlarning miqdorini (asidimetriya) yoki iishqorning titrlangan eritmasidan foydalanib, kislotalarning mikdorini (alkalimetriya) anikdash mumkin.

Neytrallash reaksiyasi bilan bog’iq bo’lgan boshqa xajmiy aniqlashlar ham shu usul yordamida o’kaziladi. Gidrolizlanish natijasida kuchli ishqoriy muhitga ega bo’ladigan va shuning uchun ham kislotalar bilan titrlanadigan Na2CO3 va Na2B4O7 * 10H2O ga o’xshash ba’zi tuzlarni, suvning qattiqligini, ammoniyli tuzlarni, organik birikmalar tarkibidagi azotni aniqlash shular jumlasidandir.

Neytrallash usulining asosiy ish eritmalari kislota (HCI yoki H2SO4 va ishqor (NaOH yoki KOH) eritmalaridir.

Bu moddalar dastlabki olingan moddalarga kuyiladigan talablarga javob bermaydi va shuning uchun ulardan ma’lum mikdorda tortib olish hamda suyultirish bilan titrlangan eritmalar tayyorlab bo’lmaydi. Ular eritmalarining titrini titrlash yuli bilan aniqlashga to’g’ri keladi.

Kislotalarning titrini aniqashda boshlang’ich modda sifatida ko’pincha bura Na2B4O7 • 10H2O yoki soda Na2CO3 ishlatiladi.

Kislota va ishqorlar bilan titrlash texnikasi quyidagicha: aniqlanayotgan ishqor (yoki kislota) ning ma’lum bir mikdordagi eritmasiga byuretkadan titrlangan kislota yoki ishqor eritmasidan ekvivalentlik nuqtasiga etguncha asta-sekin tomchilab quyiladi. Tekshirilayotgan modda tarkibidagi ishqor (yoki kislota) miqdori analiz qilinayotgan namunaning ma’lum mikdorini neytrallash uchun sarf bo’lgan titrlangan kislota (ishkor) eritmasining miqdori asosida xisoblab topiladi.