Tasdiqlangan fan dasturiga muvofiq ishlab chiqildi

Assotsiatsiyalar qonuni.
Bu qonun haqida eramizdan avval Arastu ham 
yozgan edi. Qonunning mohiyati shundaki, bir vaqtda shakllangan tasavvurlar 
xotirada ham yonma-yon bo’ladi. Masalan, ayni konkret xona o’sha erda ro’y bergan 
hodisalarni ham eslatadi.
 
Birin-ketinlik qonuni.
Xarflarni alfavitdagi tartibda yodda aytish oson, uni 
teskarisiga aytish qiyin bo’lganidek, xotirada ham ma’lumotlarni ma’lum tartibda 
joylashtirishga va kerak bo’lganda, tartib bilan birin-ketin tiklash maqsadga 
muvofiqdir.
 
Kuchli taassurotlar qonuni.
Eslab qolinadigan narsa to’g’risidagi birinchi 
taassurot qanchalik kuchli bo’lsa, unga aloqador obraz ham shunchalik yorqin 
bo’ladi. Bundan tashqari, siz uchun ahamiyatli va jozibali ma’lumotlar oqimida 
eslanayotgan material ham yaxshi esga tushiriladi.
 
Tormozlanish qonuni.
Xar qanday muayyan ma’lumot o’zidan oldingi 
ma’lumotni tormozlaydi. Shuning uchun uning o’chib ketmasligi uchun yangini esda 
saqlashdan avval mustaxkamlash choralarini ko’rish kerak. 
R.Atkinson va A.SHifrinning klassik 3 bosqichli modeli xotira jarayonini 
tushunishda yordam beradi, ammo bugungi tadqiqotchilar uzoq muddatli xotiraning 
boshqa yo‘llarini ham topishdi.
Masalan ayrim axborotlar xotiraning ongli ishtiroki orqali “orqa eshik”dan 
uzoq muddatli xotiraga o‘tadi. Ishchi xotirasida ko‘p va faol ishlash qisqa muddatli 
xotira bosqichida uchraydi. Doktor S.Penfild faoliyati davomida epilepsiya kasaliga 
chalingan bemori miyasining qaysi qismi jarohatlanganini bilish uchun bemor 
miyasining qismlariga kichik elektr toklar jo‘natadi. Bemor og‘riq sezmaydi, chunki 
miyada og‘riq sezuvchi nervlar yo‘q. SHunda bemor yoshligidagi voqealarni 
eslayotganini aytdi. Bu doktorning hujayralarga birma bir tegib chiqayotgani natijasi
edi. SHundan keyin Penfild o‘z taklifini bildirdi, biz deyarli barcha ma’lumotlarni 
xotiramizda saqlab qolamiz, gap ularni qayta eslash uchun turtki berishda. 
Xotiraning individual farqlari kishi faoliyatining xususiyatiga bog‘liqdir.
 
 
 
 
 
 

---

254 
113-rasm 
Amaliy nuqtai nazardan