Hayot faoliyati

Xlor buluti harakati haqida ogohlantirish olgandan so‘ng 
quyidagilarini bajarish lozim: 
Himoya inshootida panoh topish. Baland binolarning tepa 
qavatlaridan foydalaning. Uyni xlor bug‘lari kirishidan 
himoyalashga tayyorlash (ventilyatsiya teshiklarini, oynalarni 
yopish, eshiklar teshiklarini berkitish). 
Gazga qarshi niqobni kiyish. Kattalar uchun 
– GP-5, GP- 
7. Bolalar uchun-PDF-7, PDF- III(D), PDF-2III(D) markalilari 
ma’qul. 
«V» markali yutuvchi patronli RPG-67 gazga qarshi niqob 
va respiratordan ham foydalanish mumkin. 
Hech bo‘lmasa suv bilan namlangan, undan yaxshisi 2%li 
ichimlik sodasi aralashmasi bilan namlangan bog‘ichni taqib olish 
zarur. 
YODINGDA TUT! Zaharlangan tumandan shamol yo‘nalishiga 
perpendikulyar ravishda, pastlik, chuqurlik, jarliklardan 
chetlangan holda chiqish kerak. 
Xlor bilan zaharlanganda birinchi tibbiy yordam: 
1. Ko‘z, nafas yo‘llari, badanning ochiq joylarini ko‘p 
miqdordagi suv bilan yuving. 
2. Xalqum achishsa, bo‘yinga xantalli yoki isituvchi kompress 
qo‘ying va oyoqqa issiq vanna qiling. 
Ammiak to‘kilishi bilan bog‘liq avariyadagi harakatlar 
Ammiak 
– suvda yaxshi yeruvchi, taxminan havodan ikki 
barobar yengil, rangsiz gaz. Atmosferaga chiqqanda tutovchi, 
yonuvchan. Uning bug‘lari havo bilan qo‘shilib portlovchan 
aralashma hosil qiladi. 
Suyuq ammiak ishchi modda sifatida muzlatgich mashinalarda 
va qurilmalarda keng qo‘llaniladi. 
Nafas olinganda xavfli. Kuchli yo‘tal, bo‘g‘ilish, yurak 
urishi, tomir urish me’yorining buzilishi, burun namlanishi, nafas 
olishning qiyinlashuvi, jig‘ildon qaynashi, terining qizarishi 
va achishi, ko‘zlarning achishi va yoshlanishi kuuzatiladi. Suyuq 
118 
ammiakning teriga tegishi sovuq urish holatiga olib keladi. Ko‘p 
miqtordagisi o‘limga olib kelishi mumkin. 
Ammiakning 10%li aralashmasi savdoga «Nashatir spirti» 
nomi bilan savdoga chiqariladi. 18-20%li aralashma ammiakli 
suv deb nomlanadi va o‘g‘itsifatida foydalaniladi. 

---

109 
Odamlarning ammiak bilan jarohatlanishi uni ishlab 
chiqaruvchi yoki go‘sht-, baliq va sut kombinatlarida, qandolat 
fabrikalarida, hamda temir yo‘l orqali yetkazilganda sodir 
bo‘lgan nosozliklar natijasida vujudga kelishi mumkin.